اگر روزگاری ، ذهن قهرمان اثر معروف شکسپیر را مساله "بودن "یا"نبودن"مشغول کرده بود امروزه برنامه ریزان توسعه گردشگری بویژه درکشورهای درحال توسعه هنگام بروز بحران‌ها ،برسر یک دو راهی قرارمی گیرند:انتخاب برنامه ریزی برای توسعه پایدار صنعت جهانگردی یا برنامه ریزی استراتژیک و راهبردی .
در این کوتاه مجال ،نخست شرحی بسیار مجمل برهر یک از راههای یادشده و فرجام آنها رفته و باهم مقایسه می‌شوند آنگاه راه بهتر مشخص می شود .
بیشتر ما هنگام بحث و گفتگو در مباحث توسعه از اعتقادمان به توسعه پایدار دم می زنیم و دامنه تسلط مان را به این موضوع با به کاربردن لفظ انگلیسی آن را به رخ می کشیم .
این روزها حرف و حدیث پیرامون مبحث توسعه پایدار آنچنان زیاد است که گاهی اصل و اساس آن فراموش می شود.در حال حاضر همه روشهای توسعه ،غایت و مراد خود را نائل شدن به توسعه پایدار می دانند.جان مایه همه این دغدغه ها هم حفظ منابع طبیعی و فرهنگی و سایر منابع برای استفاده آیندگان است؛ ضمن اینکه منافعی نیز برای جامعه امروز داشته باشند.
دکتر مجید مخدوم در کتاب شالوده آمایش سرزمین ،که بهترین منبع برای مطالعات آمایش سرزمین درایران است –توسعه پایدار را ترجمه اصیل Sustainable development ندانسته و بهترین معنا را برای آن توسعه پایدار و در خور می داند.
ایشان معتقد است که :"توسعه پایدار در یک محیط یا کشور با در نظرگرفتن توان اکولوژیکی ،نیروی انسانی ،تکنولوژی و منابع مالی متعلق به آن محیط یا کشور و در خور آن می تواند تحقق یابد و انجام چنان توسعه ای تنها در محیط یاد شده پایدار خواهد بود."
روش توسعه پایدار در جهانگردی بسیار اهمیت دارد چرا که سرمایه اصلی این صنعت محیط‌های طبیعی ،میراث تاریخی و الگوهای فرهنگی مناطق مختلف است و اگر این منابع ضایع و نابود شوند مناطق توریستی دیگر قادر نخواهند بود جهانگردان راجلب کنند.
این اصل دقیقا در برابر نظر افرادی قرار می گیرد که معتقدند پرداختن به جهانگردی موجب زایل شدن و ازبین رفتن منابع طبیعی می شود.کم نیستند کارشناسان محیط زیست که با همین دستاویز تاکنون از بسیاری طرح‌های توسعه گردشگری جلوگیری کرده اند.
غافل از اینکه اساسا جهانگردی بدون وجود و حضور منابع طبیعی ممکن نخواهد بود و هیچ صنعتی حاضر نیست و منابع خود را از بین ببرد. دقیقا ماننداین است که تصور کنیم مهندسان صنعت نفت به جای بهره برداری اصولی و رسیدگی به چاه‌های نفت ،اقدام به پرکردن این چاهها باسنگ و کلوخ کنند!!
حتی جهانگردی می تواند ضمن بهره برداری اصولی از منابع ،وسیله ای مهم برای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی در مناطقی باشد که قابلیت محدودی برای برآوردن اهداف و حراست محیطی دارند.
البته این کار از طریق برنامه ریزی محیطی انجام پذیر است .برنامه ریزی محیطی مستلزم این است که تمام عناصر محیطی در تعیین مناسب ترین محل و نوع توسعه به دقت مورد بررسی ،تحلیل و توجه قرار گیرد.به عنوان مثال در این روش ،توسعه کامل گردشگری در دشت‌های سیلابی و یا تپه های با شیب تند مورد بررسی قرار نمی گیرد.
وجه دیگر توسعه پایدار جهانگردی ،تاکید بر اجرای برنامه ها و توسعه جهانگردی مبتنی بر جامعه است .در این رویکرد نقشی مهم و اساسی برای اجتماعات محلی تعریف می شود.این رویکرد فنون و دقائقی را به کار می برد تا بیشتر منافع توسعه جهانگردی به ساکنان محلی تعلق گیرد.این کار باعث پذیرش جهانگردی در نزد مردم محلی و حمایت این مردم از جهانگردی است .
فراموش نکنیم رساندن منافع به جوامع محلی برای کل کشور نیز سودمند بوده و دولت به آمال خود،که همان توسعه ملی است خواهد رسید.
نکته دیگر احترام برای جامعه و محیط محلی است که از بنیان های توسعه پایدار است .
بسته به قابل پیش بینی بودن حوادث آینده کشور یا منطقه ،طرح‌ها و سیاست‌های توسعه جهانگردی باید برای دوره های نسبتا دراز مدت – معمولا بین 10 تا 15 و گاهی 20 سال تهیه شوند.
اما روش برنامه ریزی راهبردی (استراتژیک )که درسال‌های اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته ،در بعضی از مناطق جهانگردی جهان به کار رفته است .
برخلاف نتایج برنامه ریزی توسعه پایدار و جامع آینده نگر که بسیارجزئی هستند برنامه ریزی راهبردی بیشتر بر شناسایی و رفع مسائل فوری تکیه دارد.این برنامه ریزی بیشتر عملیاتی است و با نحوه برخورد با حوادث غیرمنتظره ،مانند بحران‌های اخیر در اقتصاد جهانی ،سر و کار دارد و با توجه به تکیه اش بر مسائل فوری ممکن است ازاهداف درازمدت توسعه پایدار دور شود.
اگر این برنامه در چارچوب برنامه ریزی و سیاست آینده نگر منسجم استفاده شود می تواند مناسب باشد.
بیش از این درنگ در اولویت دادن واقعی به برنامه ریزی های بلند مدت و توجه عملی به توسعه پایدار جهانگردی جایز نیست .درگوناگونی و پرشماری جوامع محلی کشور ما قوتی نهفته است که جهت دادن به این قوت و قدرت ما را به توسعه پایدار جهانگردی می‌رساند. در مبحثی جداگانه به چگونگی واردکردن جوامع محلی در توسعه گردشگری خواهیم پرداخت .
منبع: خبرگزاری میراث آریا
امروزه توسعه جهانگردی به عنوان پر درآمدترین صنعت روز دنیا، یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزان، دست‌اندرکاران و مسئولان دولت‌های حاکم در اکثر کشورهای جهان است. افزایش جمعیت، پیشرفت علوم و فنون، افزایش زمان آزاد و فراغت و بسیاری عوامل دیگر، باعث جلب توجه عموم مردم به مقوله جهانگردی شده است، لذا متخصصین این صنعت با توجه به شناخت وآگاهی ویژه خود، اذعان دارند که توسعه جهانگردی بدون پیشرفت وتوسعه زیرساختها وارکان آن بهیچ عنوان میسر نمی‌گردد.
مروری بر تاریخ و پیشینه این صنعت پر رونق، بیانگر این مطلب است که ظهور و فعال شدن جهانگردی مرهون توسعه حمل ونقل در دنیای امروزی بوده است چرا که تا قبل از پیشرفت صنعت حمل و نقل و ایجاد تسهیلات جهت مسافرت، سفرها در حیطه طبقه محدودی از اشراف بوده است که بیشتر انگیزه هایی غیر از تفریح ، ماجراجویی، دیدار از جاذبه ها و... داشته‌اند.
در این مقاله سعی شده است ضمن ارائه تعاریف واژه‌های اصلی جهانگردی وحمل ونقل، با بیان سیر تاریخی پیشرفت حمل و نقل وجهانگردی، ارتباط حمل ونقل با جهانگردی و نقش‌های اساسی آن را در این صنعت روز دنیا به تحریر درآورده و توجه پژوهشگران و دست اندرکاران جهانگردی را بیش از پیش به اهمیت ویژه حمل ونقل در جهانگردی جلب نمایم.
واژگان کلیدی: حمل و نقل، جهانگردی، جهانگرد، مسافر و بازدیدکننده، زیرساخت، نقش‌های اساسی و...
مقدمه
امروزه صنعت جهانگردی به عنوان یکی از مهمترین صنایع جهان که نقش عمده‌ای در بهبود وضعیت اقتصادی کشورها وتوسعه اقتصادی آنها دارد، از سوی کارشناسان، دانشمندان، مدیران و برنامه‌ریزان اقتصادی کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است، «تاثیر اقتصادی این صنعت به حدی قابل ملاحظه است که حدودا مخارج ۷% از سرمایه جهان را دربر میگیرد». (به واسطه این توجه ویژه و به منظور بهره‌برداری موثرتر از این صنعت در راستای توسعه اقتصادی، ارکان اصلی صنعت جهانگردی کانون توجه برنامه ریزان بوده است، مواردی نظیر منابع جهانگردی، تاسیسات و تجهیزات جهانگردی واز همه مهمتر حمل ونقل و اجزای آن.)
«توسعه فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در بسیاری از ابعاد با فعالیتهای مرتبط با امر جهانگردی گره خورده است. کسب درآمدهای ارزی از منابع غیر نفتی در ایران، تاکید بر توسعه روابط فرهنگی با سایر ملل و تمدنها و سایر مقولاتی از این دست، متولیان امر را به بازنگری در اهداف و برنامه‌ها واداشته است. لذا توجه به نقش زیرساختها و ارکان اصلی جهانگردی که در واقع بدون آنها و یا در صورت ضعف در هریک از آنها، توسعه در صنعت جهانگردی امکانپذیر نمی‌باشد، به عنوان یکی از چالشهای اصلی دست‌اندرکاران و برنامه‌ریزان و از همه مهمتر مسئولان کشور قرار گرفته است.
در واقع عامل اصلی پیشرفت وفراگیر شدن جهانگردی ، صنعت حمل ونقل بوده است لذا توجه به نقش حمل ونقل در صنعت جهانگردی مهمترین گام در جهت برنامه ریزی بمنظور توسعه جهانگردی در کشورها می باشد . این مقاله سعی دارد ضمن معرفی وشناخت حمل ونقل واجزاء آن ، به بیان نقش این صنعت در صنعت جهانگردی بپردازد .
گوهریان،محمد ابراهیم و کتابچی، محمد مهدی، گردشگری بین‌المللی، ۱۳۸۴، انتشارات امیر کبیر، ص ۲۵
مدد، محمد، اطلس ملی ایران (گردشگری)، ۱۳۸۱، سازمان نقشه برداری کشور،
تعریف جهانگردی
در فرهنگ معین جهانگردی «دراقطار عالم سفر کردن و شناخت» معنی شده است.
در ( longman dic) توریسم تحت عنوان «مسافرت برای تفریح و سرگرمی» به کار گرفته شده است.
در ( webestes dic ) توریسم چنین تعریف شده است:
«سفری که در آن مسافر به مقصدی رفته وسپس به محل سکونت خود باز گردد.»
سازمان جهانی جهانگردی (unwto ) در سال ۱۹۹۳ جهانگردی را به صورت زیر تعریف می‌کند:
«جهانگردی به تمامی فعالیتهایی که یک فرد یا افراد در طول مسافرت در مکانی خارج از محیط معمول کار وزندگی خود انجام می‌دهند، اطلاق می‌شود. این مسافرت بیش از یکسال طول نمی‌کشد و هدف فرد یا افراد تفریح و سیاحت، تجارت و یا اهداف دیگر است».
این سازمان، جهانگرد را به دو دسته تفکیک می‌کند:
۱) دیدار کننده یک روزه
۲) جهانگرد(گردشگر)
▪ دیدار کننده یک روزه: فردی که تنها یک روز را در کشور و یا محل بازدید صرف کند و شب به کشور و یا محل معمول کار و زندگی خود بازگردد.
▪ گردشگر: فردی که حداقل یک شب را در کشور و یا محل بازذید صرف کند.
حداکثر مدتی که یک گردشگر می‌تواند در یک کشور یا مکان دیگر صرف کند، یکسال (۱۲ ماه) می‌باشد و چنانچه مدت اقامت او بی از یک سال طول بکشد، این شخص دیگر گردشگر محسوب نمی‌شود. همچنین هدف یک گردشگر نبایستی کسب درآمد و یا پیدا کردن یک شغل در کشور یا مکان بازدید باشد.
سازمان جهانی جهانگردی سه نوع گشت را از یکدیگر متمایز می‌کند:
گشتهای برون مرزی، که سامل مسافرت افراد مقیم در کشوری به کشورهای دیگر میگردد.
گشتهای درون مرزی ، که شامل مسافرت افراد غیر مقیم کشوری در داخل آن کشور می‌باشد.
گشتهای محلی، که شامل مسافرت افراد مقیم کشور در داخل آن کشور می‌شود.
گردشگری بین المللی متشکل از گشتهای درون مرزی و برون‌مرزی است.
در کنفرانس بین المللی که درباره مسافرت و آمارهای جهانگردی، در سال۱۹۹۱توسط سازمان جهانی جهانگردی ودولت کانادا در اتاوا برگزار شد، در زمینه تعریف واژگان،اصطلاحات و طبقه بندی آنها تصمیماتی گرفته شد که در ذیل آمده است:
«جهانگردی، کارهایی است که فرد در مسافرت و در مکانی خارج از محیط عادی خود انجام می‌دهد، این مسافرت بیش از یکسال طول نمی‌کشد و هدف آن تفریح،تجارت یا فعالیتهای دیگر است».
«جهانگرد یا گردشگر tourist (دیدارکننده یک شبه) کسی است که دست‌کم، یک شب در اقامتگاه عمومی یا خصوصی در محل بازدید به سر برد».
«گردشگر یک روزه same day visitor کسی است که یک روز به مکان دیگری می‌رود ولی شب را در آنجا نمی‌گذراند.»
ارکان صنعت جهانگردی صنعت جهانگردی تلفیقی از فعالیتها، خدمات و صنایع مختلف می‌باشد، لذا شامل ارکان اساسی خاصی است که می‌توان آنها را به دو دسته کلی زیر تقسیم‌بندی نمود:
۱) منابع جهانگردی
۲) زیرساختها
منابع جهانگردی شامل منابع طبیعی، منابع فرهنگی و منابع انسان‌ساخت می‌باشند که خود به نحوی اشکال مختلف جهانگردی را ایجاد می نمایند.
«زیرساختها در برگیرنده تمامی ساخت و سازهای زیربنایی و روبنایی یک کشور محسوب می‌شوند و به طور عمده شامل سیستم‌های ارتباطی، سیستم‌های بهداشتی، حمل و نقل واجزای آن، هتل‌ها، رستورانها، مراکز خرید، مراکز تفریح و.......می‌باشند.»
البته اهمیت ویژه بخش حمل ونقل به حدی است که به اعتقاد بعضی کارشناسان خود می‌تواند به صورت مجزا به عنوان یکی از ارکان اصلی جهانگردی مطرح شود.
تعریف حمل ونقل یکی از مهمترین زیر ساختها ویا ارکان جهانگردی حمل ونقل می باشد .
«در معنی لغوی «حمل» به معنای برداشتن بار و «نقل» به معنای جابه‌جا کردن است؛ در نتیجه در حالت کلی و با این تفسیر حمل و نقل شامل جابه‌جا شدن انسان نمی‌شود ولی آنچه که در زبان فارسی مصطلح شده است، حمل و نقل در برگیرنده انسان و هر نوع کالا اعم از جامد، مایع، گاز و حتی امواج می‌شود.
در بعضی کتب، کلمه حمل و نقل که خود ترجمه transportation است را تحت عنوان «جابه‌جاگری» به کار می‌برند.
مفهوم حمل و نقل به لحاظ اقتصادی عبارت است از:
«تغییر مکانی اشخاص (حمل و نقل مسافر) و حمل و نقل کالا، بین دو نقطه جغرافیایی».
به طور کلی وجوه مشترک کلیه شیوه‌های حمل و نقل را که در نمودار ب نشان داده شده است، عناصر اصلی حمل و نقل گویند و شامل موارد ذیل می‌باشد:
۱ ) راه
۲) وسیله نقلیه
۳) نیروی محرکه
۴) تاسیسات و مستحدثات
حمل و نقل و جهانگردی در مسیر تاریخ اولین جهانگردان بمانند همه انسانهای گذشته به صورت پیاده مسافرت می‌کردند، در طول زمان با توسعه حمل و نقل این امکان فراهم آمد تا مردم راحت‌تر و سریعتر مسافت‌ها را طی نمایند، لذا جهانگردی فراگیر شد.
«ارتباط بین حمل و نقل و جهانگردی را می‌توان به ۵ دوره تقسیم کرد:
۱) دوره سفر با دلیجان:
اولین نوع وسیله حمل ونقل که با استفاده از چرخ در خدمت جهانگردی قرار گرفت دلیجان (stagecoach) بود که در قرن ۱۵ میلادی در مجارستان اختراع شد و در آن زمان در خطوط مشخص شده مسافران را جابه‌جا می‌کرد، در قرن ۱۹ سفر کردن به وسیله دلیجان در بریتانیا و سایر کشورها معروفیت زیادی یافت.
۲) دوره سفرهای آبی:
سفرهای آبی نوع دیگر حمل و نقل بود که در خدمت جهانگردی قرار گرفت، در این زمان قایق‌ها، ضمن حمل بار به جابه‌جایی مسافران نیز اقدام نمودند، از جمله این سفرهای دریایی، سفرهای دریایی بین شهرهای منچستر و لندن در انگلستان بود که در قرن ۱۸ انجام می‌شد.
کشتی‌های بخار از سال ۱۸۱۵ در رودخانه‌های بزرگ انگلیس، از جمله Thame در لندن، رفت وآمد می‌کردند و استفاده از این نوع کشتی‌ها جهت گردش و تفریح بسیار معروف شده بود.
۳) دوره سفر از طریق راه آهن:
در سال ۱۸۲۵ برای اولین بار راه آهن در انگلستان ساخته شد و از سال ۱۸۳۰ جابه‌جایی مسافران از طریق راه‌آهن آغاز گردید. از جمله خطوط راه آهن آن زمان خط لیورپول ـ منچستر بود، کرایه این قطارها بسیار پایین بود «درحدود ۱ پنی» که بسیار ارزانتر از کرایه دلیجان‌ها بود و به همین دلیل معروفیت زیادی پیدا کرد، سرعت این قطارها به ۱۸ مایل می‌رسید به همین دلیل بعضی‌ها این پدیده را یک پدیده شیطانی می‌پنداشتند.
۴) دوره سفر با اتومبیل واتوبوس:
اتومبیل برای اولین بار در آمریکا به منظور سفر کردن رایج شد، در سال ۱۹۰۸ یک نوع اتومبیل مدل «تی» توسط شرکت فورد به بازار عرضه شد. با ورود اتومبیل به عرصه حمل ونقل در واقع یک انقلاب بزرگ در مسافرت به وجود آمد و همین امر باعث تقاضای بالا برای احداث جاده شد، به طوری که در سال ۱۹۲۰ جاده‌های زیادی احداث شد و رفته‌رفته اتومبیل به عنوان یکی از مهمترین وسایل نقلیه برای مسافرت مطرح شد. اتوبوس نیز بلافاصله بعد از پیدایش اتومبیل ساخته شد و به منظور مسافرت دسته جمعی مورد استفاده قرار گرفت.
۵) دوره مسافرت با هواپیما:
برای اولین بار در سال ۱۹۰۳ در ایالت کارولینای شمالی آمریکا اولین هواپیما به پرواز درآمد. درحدود ۱۹۲۰ بود که در آلمان پروازهای زمان بندی شده جهت حمل مسافر ایجاد شد و در مسیر برلین ـ لایپزیک ـ ویمار سرویس‌دهی می‌کرد. همین شرکت بعدها به لوفتهانزا مشهور شد که امروزه از مهمترین خطوط هوایی بین‌المللی است.»
حمل ونقل در تاریخ ایران:
▪ اولین کالسکه:
در سال ۱۲۶۷ هجری قمری به همت «معیرالممالک» در تهران ساخته شد و بعد از مدت کوتاهی استفاده از کالسکه رواج پیدا نمود. از کالسکه هم در داخل شهر و هم برای خارج شهر استفاده می‌شد، کالسکه‌ها را معمولا چهار اسب می‌کشیدند و به واسطه همین تعداد زیاد اسب، وسیله تندرو خوبی برای مسافرت به حساب می‌آمد. (کالسکه یک کلمه روسی بوده و فارسی آن «گردونه» است.)
▪ اولین اتومبیل :
نخستین بار «مظفرالدین شاه» اتومبیل را به ایران آورد. او در نخستین سفر خود به اروپا در سال ۱۳۱۷ هجری قمری در شهر بروکسل پایتخت بلژیک یک دستگاه اتومبیل کالسکه‌ای خریداری نمود و از راه دریا وارد بندر انزلی شده و سپس طبق یک برنامه مفصل روانه تهران شد.
از آغاز قرن چهاردهم آرام آرام راههای کاروان رو به جاده‌های شوسه تبدیل شد و در پی آن موج ورود اتومبیل به ایران شدت گرفت.
در سال ۱۳۰۵ اولین اتوبوس‌های مدل زایس از روسیه به ایران وارد شد.
منبع: modiryar.com
صنعت جهانگردی به عنوان بزرگترین و متنوع ترین صنعت در دنیا به حساب می آید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی می دانند، به ویژه در کشورهای در حال توسعه ، یعنی در آنجا که شکل های دیگر اقتصادی مثل تولید یا استخراج از نظر اقتصادی به صرفه نیست یا نقش چندان مهمی در صحنه تجارت و بازرگانی ندارند، به توسعه صنعت گردشگری توجه زیادی می شود. اگر بخواهیم صنعت توریسم برای منطقه منبع درآمد خوبی باشد، باید ارگانهای مختلف حمایت لازم را جهت توسعه صنعت توریسم به عمل آورند و برای امنیت گردشگران و تبلیغات صحیح اهمیت زیادی قائل شوند.
روش اجراء در این تحقیق از طریق آمار توصیفی و آمار تحلیلی صورت گرفته است.
در این مقاله، موضوع صنعت توریسم با تأکید بر رشد و توسعه آن با ارائه یک چارچوب نظری است.
پس از تجزیه وتحلیل با درجه اطمینان 95% عوامل مؤثر بر رشد صنعت توریسم عبارتند از:
1- اطلاع رسانی و تبلیغات در سطح ملی و و بین المللی
2- گسترش حمل و نقل
3- ایجاد امنیت برای مردم و گردشگران
4- هماهنگی سازمان های مرتبط به امور گردشگری
5- فراهم آوردن امکانات رفاهی برای گردشگران مانند هتل – رستوران – نمایشگاه
مقدمه:
به طور کلی صنعت توریسم از دو جهت دارای اهمیت است:
اولاً موجب آشنایی مردم را با دیگر فرهنگ ها، نژادها، اقوام، سرزمین ها و گویش ها و ... فراهم می نماید. ثانیاً از نظر اقتصادی یکی از منابع درآمد و ارز محسوب می شود که امروزه جنبه اقتصادی این صنعت بیشتر مورد توجه می باشد.
کشورهای مختلف جهان در سایه برخورداری از امکانات گوناگون جاذبه های متنوع در صدد جلب جهانگردان از سایر نقاط جهان هستند. در حالی که در برخی از کشورهای دنیا مثل مصر و اسپانیا به علت وجود اماکن و آثار باستانی و تاریخی مورد توجه جهانگردان هستند، عوامل دیگر هم چون دریاچه ها و رودخانه ها، کوهها، جنگلها و اّشارها باعث جذب توریسم می شوند.
در کشور ما صنعت توریسم آن چنان که باید و شایسته آن است گسترس و توسعه نیافته است . با وجود اینکه در تمامی برنامه های توسعه سالیانه اخیر ، به رهایی از اقتصاد تک محصولی متکی بر صادرات نفت تأکید شده، ولی در مقام عمل موفقیتی در این زمینه بدست نیافته است.
رشد و توسعه صنعت توریسم در ایران به عنوان یکی از راهکارهای رهایی از اقتصاد تک محصولی و متنوع سازی منابع درآمد کشور، باید بیش از پیش مورد توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران گشور قرار گیرد. عنایت به این که کشور ما از طرف مجمع عمومی سازمان جهانی جهانگردی به عنوان میزبان سال ( جهانگردی و گفتگوی تمدنها) انتخاب شده و در مهر ماه ( Wto) 1380 پذیرای مقامات جهانگردی و فعالان دولتی و خصوصی گردشگری از سراسر دنیا بوده است، توجه و پرداختن به این پدیده ضرورتی دو چندان دارد( غفاری، 1381، 218)
_ فعالیت های توریستی تا حدود زیادی به سایر فعالیت های جاری و عمرانی یک منطقه وابسته بوده و هم چنین وابسته به ایجاد عوامل زیر بنایی و سایر عوامل حمایت کننده و قوانین و مقررات ( امنیت) ، اطلاع رسانی، هماهنگی سازمانهای مرتبط وگسترش حمل و نقل در امور ایرانگردی می باشد.
همه دولت ها علاقه زیادی به سلامت سیستم خود دارند، قدرت ، توان و موضع قوی یک کشور در جامعه در گروه ثبات یا پایداری سیستم آن است به گونه ای که ناگزیر به انجام وضع قوانین و مقررات می شوند. گذشته از این از آنجا که ضعف سیستم موجب وارد آوردن فشارهای زیاد بر افراد جامعه می شود، دولت چنین کشوری تحت فشارهای طاقت فرسای داخلی قرار می گیرد.
در سیستم اقتصادی جهانی امروز ، بین دولت و سیستم اقتصادی رابطه ای مستقیم و حیاتی وجود دارد و به ندرت امکان دارد که کشوری بدون ورود به سیستم جهانی بتواند مسیر رشد و توسعه گام بردارد. این مشارکت یا همکاری با سیستم شامل مسایلی چون مالکیت خارجی و روابط سیاسی می شود. بنابراین توسعه تا حدود زیادی در گرو اقدامات سیاسی و دولتی است. به طور مثال صنعت توریسم هر کشور احتمالاً برای بقای خود به وضع قوانین نیاز دارد. به ویژه برای منطقه یا حوزه ای که به ساختارهای زیر بنایی نیاز دارد این کار از اهمیت زیادی برخوردار است. برای مثال اصولاً سرمایه گذاری خارجی تمایل به تأمین مالی برای ساخت یک محل تفریح نشان نمی دهند، مگر این که دولت از طریق تأمین مالی برای ساختن جاده ها، راههای اصلی یا راههای آبی گامهای نخستین را بردارد، در گرفتن مالیات تخفیف بدهد و تا زمانی که طرح به سودآوری نرسیده است از گرفتن مالیات برخی اقلام چشم پوشی کند و بدین گونه سرمایه گذاران را جهت سرمایه گذاری در امر صنعت توریسم تشویق کند. قوانین و مقررات یکی از زمینه های مهمی است که باعث می شود دولت در سیستم یک کشور دخالت کند.
تبلیغات صحیح و اطلاع رسانی وسیع
ارائه تبلیغات داخلی و خارجی جهت به تصویر کشاندن امکانات و استعدادهای طبیعی و جاذبه های متنوع توریستی و شناخت عمقی آن فرهنگ و خرده فرهنگ ها و تمدن و تاریخ و حیات اجتماعی ، اقتصادی در توسعه صنعت توریسم بسیار مؤثر خواهد بود. استفاده از وسایل ارتباط جمعی مانند تلویزیون ، رادیو، تلفن، پست، امکانات و فرصتهای برگزاری کنفرانس ها و نمایشگاهها و جشنوارهای فرهنگی و هنری در داخل یا خارج کشور همچنین استفاده از نشریاتی که دارای تصاویر جالبی باشند در جشنواره ها و کنفرانس های بین المللی و داخلی بسیار مهم می باشند. ( رضوی، 1374: 6-105)
استفاده از شیوه ها و روشهای مدرن در تبلیغات برای معرفی جاذبه های توریستی و گردشگری کشور و شرکت در نمایشگاههای سیاحتی معروف جهان و فعال نمودن خانه های فرهنگ ایران در کشورهای مختلف و ایجاد زمینه های لازم در سفارتخانه های خارج از کشور برای ارائه درست این جاذبه ها برای علاقمندان سفر به ایران و استفاده از برنامه های تلویزیونی و اینترنتی در جهت توسعه صنعت جهانگردی بسیار ضروری است.
همچنین باید اقدام به برپایی کنفرانس ها و نمایشگاهها، جشنوارهای فرهنگی ، هنری، تبلیغاتی و مسابقات بین المللی برای جذب گردشگری و تبلیغ ایرانگردی از طریق هماهنگی بین سازمان ها و نهادهای مختلف کرد که این سیاست نیز مؤثر است.( سرلک، 1379: 8 – 235)
تبلیغات: تبلیغات هرگونه عملیات انتقال غیر مستقیم ایده ها و پیامها که با هدف فروش کالاها یا خدمات صورت میگیرد و بابت این عملیات هزینه ای پرداخت می شود.
صدا و سیما: بهره گیری از صدا و سیما به فرهنگ هر کشور وابسته است . می توان در برخی از این برنامه هاازموضوع جهانگردی استفاده کرد رادیو بیشترین تأثیررا دربین سایررسانه ها در رابطه با مسائل جهانگردی دارد. زیرا رادیو در هر زمان و در هر حالتی حتی در حین انجام دادن کار و در مکانهای مختلف قابل استفاده می باشد و از طریق آن شنوندگان می توانند نظرات خود را ابراز کنند و همچنین سوالات خود را نیز مطرح کنند.
گسترش حمل و نقل ( بنادر، فرودگاهها و شبکه جاده ای) :
اگر تعریفی از محصول جهانگردی در دست باشد شامل حمل و نقل نیز می باشد مردم از طریق هوا، جاده و خط راه آهن و دریا ، یا در صورت امکان از طریق رودخانه ها یا راههای آبی دیگر سفر می کنند.
مسلماً آسان بودن ورود به یک کشور یا یک منطقه بسیار حائز اهمیت است تعداد و موقعیت مکانی انواع راههای حمل و نقل از اهمیت بالایی برخوردار است.
توسعه جاده ها به ویژه ساخت بزرگراه ها جدید با برنامه های حفظ محیط زیست در تعارضی روز افزون قرار دارد شواهدی وجود دارد که جاده های جدید فقط احتراق در اتومبیل ها را راحت کرده و فقط مسافت را کوتاه می کند و عبور خودروها را سرعت بخشیده است.
اگر وسایل ارتباطی یک محل فرهنگی مطلوب نباشد شاید تبلیغ و بازاریابی حساب شده بتواند تا حدی آن زیان را جبران کند به دور از سر و صدای جمعیت راهی دور از مسیر اصلی ، یک مسیر مناسب برای پیاده روی و غیره ضروری خواهد بود.
جهانگردی و مسائل امنیت
یکی از مهمترین عواملی که باعث افول صنعت توریسم در هر کشور می شود، فقدان امنیت در آن کشور است . به عبارت دیگر با گسترش نا امنی در ابعاد جانی و مالی ، میزان تمایل و رغبت جهانگردان ، به صورت تصاعدی کاهش خواهد یافت.
گام اول در بهبود صنعت توریسم در ایران برقراری و تضمین امنیت فراگیر، هم در بعد خارجی و هو در بٌعد داخلی و ملی آن است. به منظور تحقق این هدف باید پس از برقراری امنیت کامل با به کارگیری وسایل ارتباطی و رسانه های بین المللی ، وجود امنیت کامل در کشور را به سمع و نظر عموم مردم و جهانگردان همه کشورهای جهان رساند تا تصویر نادرست فقدان امنیت در کشور ، مانع از رشد و توسعه صنعت توریسم نشود.( معتضدی 1381: 221)
امنیت یکی ازاجزای کلیدی درجهانگردی است و بایدتلاش شود تا امنیت لازم درمحیط فراهم شودو باید به جهانگرداطلاعات و راهنمایی لازم را ارائه داد چون مناطق جهانگردی معمولاً شلوغ و پر ازدحام است.
امنیت یعنی جلوگیری از خطرات احتمالی که فرد یا اجتماعات بشری را مورد تهدید قرار می دهد امنیت برای یک کشور یعنی کسب اطمینان در رابطه با سلامت موجودیت و مایملک.
امنیت یکی از نیازهای انسان به شمار می رود که هر انسانی ابتداء به حفظ موجودیت خود می اندیشد و در دجات بعد به ارضای نیازهای دیگر.
همکاری یا مشارکت در زمینه مدیریت ، برنامه ریزی ، بازاریابی و تأمین پول برای شرکت هایی که در زمینه جهانگردی فعالیت می کنند، راه را برای همکاری یا مشارکت بین دو بخش خصوصی و عمومی باز می کند.
اگر قرار باشد مکان یا جامعه ای شاهد رشد و توسعه جهانگردی باشد باید سطوح مختلف سیاسی، اجرایی ونیز سازمان های ذیربط در تمام سطوح با هم هماهنگ باشند؛ به ویژه در جهانگردی و رشد و توسعه آن، این مسئله اهمیت بیشتری پیدا می کند.
بدین ترتیب جهانگردی مجموعه ومنظومه ای متشکل ازجهانگرد،عرضه کنندگان خدمات وکالا، دولت و جامعه میزبان میباشدکه بایکدیگردر تعامل و ارتباط بوده و هدف جهانگردی جلب و جذب جهانگرد است.
جهانگردی ترکیبی از فعالیتها، خدمات، سیاستها، خط مشی ها، ضوابط، معیارها و کالایی است که برای تحقق یک سفر جهانگرد ضرورت دارد. ( الوانی 1378: 8- 117)
انسان گرایش درونی برای مسافرت و دیدن سایر ملل و اقوام دارد و این مسئله از نظر توریسم بسار حائز اهمیت است. کارشناسان مطالعات خود را در رابطه با این گرایش و میل معطوف کرده اند توجه مناسب به اجرای قوانین، اطلاع رسانی به مردم، هماهنگی سازمان ها و تبلیغات صحیح و امنیت جهانگردان از عواملی است که در زمینه رونق بخشیدن به این صنعت اهمیت زیادی دارد. یکی از راههای حرکت از اقتصاد متکی به نفت به اقتصاد غیر نفتی ، تغییر ساختار اقتصادی کشور است و نگرش یکپارچه در ابعاد اقتصادی ، اجتماعی، حقوقی و مدیریتی برای رسیدن به این تغییر مؤثر است. در این میان اطلاع رسانی به موقع علمی از راه استفاده از تجربیات دیگر مردم جهان و با شکستن حصار اطلاعات علمی، فرهنگ تنوع بخشیدن به اقتصاد را توسعه داد.
براساس مطالعات توصیفی و نتیج آزمونهای مختلف عواملی که در این صنعت نقش و تأثیر بسزایی دارند عبارتند از :
1- ایجاد امنیت باعث رشد و توسعه توریسم می شود تلاش در جهت ایجاد امنیت داخلی و خارجی برای جلوگیری از حرکات تروریستی و ربودن جهانگردان، موجب افزایش جهانگرد به کشور و رونق و توسعه جهانگردی ، افزایش درآمد و ایجاد ثبات میگردد.
2- اطلاع رسانی به مردم و تبلیغات صحیح به منظور آشنا نمودن آنان با صنعت توریسم در توسعه این صنعت مؤثر است براساس تجزیه و تحلیل صورت گرفته ، بالا بردن سطح آگاهی مردم از طریق تبلیغات و اطلاع رسانی صحیح، مهمترین عامل رشد و توسعه صنعت توریسم می باشد.
اطلاع رسانی و تبلیغات صحیح از طریق صدا و سیما و مطبوعات به جهت نقش آنها در شناسایی مناطق و مراکز توریستی استان و معرفی این مراکز به مردم ، در بالا بردن سطح آگاهی های مردم مؤثر است.
3- هماهنگی سازمانهای مرتبط به امر گردشگری مؤثر است وجود مراکز مختلف تصمیم گیری در صنعت توریسم باعث می شود که نتوان تصمیم گیری منسجمی برای صنعت توریسم اعمال کرد. از آنجایی که همه ارگانهای دولتی کشور در جهت رشد این صنعت دخیل می باشند بناراین ضروری است هماهنگی لازم بین آنها بیشتر و بهتر باشد.
4- گسترش حمل و نقل تأثیر مثبتی روی توسعه و رشد صنعت توریسم می گذارد گسترش حمل و نقل برای گردش به استانها و شهرهای مختلف کشور بسیار حائز اهمیت است.
امروزه صنعت جهانگردی پس از صنعت انرژی و وسایل نقلیه موتوری ، دومین صنعت بزرگ جهان محسوب می شود. که به رغم اینکه کشورمان جزء ده کشور برتر جهان از نظر وجود اماکن تاریخی و باستانی و توریستی است اما از نظر درآمد ارزی برای کشورمان جایگاه مناسبی نداریم و این نشان دهنده ضعف سیستم های مرتبط با گردشگری می باشد.
اطلاع رسانی خوب نیز جهت شناساندن جاذبه ها و فرهنگ جوامع به افراد نقش اساس دارد اما این که اطلاع رسانی به چه نحوی صورت می گیرد مهم است بیشتر مکانها در داخل کشور حتی برای افراد بومی ناشناخته است. که به نحوی در آن سهیم هستند و هماهنگی فقط از طریق مشارکت تمامی نهادها و ارگانها میسر است. امید است با سیاست گذاری مناسب و بر طرف کردن چالشهای این صنعت زمینه را بریا جذب گردشگر و رشد این صنعت فراهم آوریم.
منبع: modiryar.com