دراین قسمت به بررسی اجمالی سیاستهای استراتژیک و راهکارهای اجرایی صنعت گردشگری که در برنامه سوم،توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی کشور(1383-1379) پیشنهاد شده است، می پردازیم: الف) سیاستهای استراتژیک: 1-ادغام سازمان های ایرانگردی و جهانگردی و میراث فرهنگی کشور به منظور ایجاد هماهنگی بیشتر در جهت تقویت هویت فرهنگی،تحکیم وحدت ملی و توسعه وظایف فرابخشی و افزایش بهره وری فعالیتهای آنها . 2-آماده سازی و معرفی قطبهای گردشگری،اماکن،آثارو محوطه های تاریخی،فرهنگی و طبیعی کشور و فراهم آوردن امکانات متناسب با قابلیت های این قطب هادر جهت تشویق بازدید گردشگران فرهنگی داخلی و خارجی . 3-تاکید بر جذب جهانگردان فرهنگی از کشور های پیشرفته و صنعتی و افزایش تعداد جهانگردان کشورهای اسلامی، راه ابریشم و ترغیب ایرانیان داخل کشور وتشویق ایرانیان مقیم خارج از کشور به بازدید از جاذبه هاو نقاط دیدنی مناطق مختلف خارج از کشور به باردید از جاذبه هاو و نقاط دیدنی مناطق مختلف ایران در جهت تحکیم وحدت ملی و همچنین بالا بردن سهم ایران از تعداد جهانگردان و افزایش سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی . 4-ایجاد بستر اقتصادی مناسب ،برای تویعه فعالیتهای میراث فرهنگی و جلب مشارکت بخش خصوصی ،تعاونی،جذب و هدایت سرمایه های خارجی برای توسعه امور میراث فرهنگی و گردشگری . 5- توسعه آموزش و بهبود مدیریت منابع انسانی و بالا بردن سطح تخصص نیروها و ارتقای کیفیت امکانات موجود و بهره وری از میراث فرهنگی جهت جذب و جلب گردشگران، خارجی . 6-تبیین جایگاه و ابعاد مختلف میراث فرهنگی در جهت تقویت هویت ملی . 7-تلاش در جهت پوشش کامل شناسایی و مستند سازی مجموعة آثار تاریخی،فرهنگی کشور. 8-گسترش پژوهش های تاریخی،فرهنگی و توسعة سطح تبلیغات در رسانه های ملی و بین المللی،جهت معرفی هرچه بیشتر این جاذبه ها،به گردشگران داخلی و خارجی . و چندین پیشنهاد دیگر که در جهت ارتقای سطح صنعت گردشگری کشور، در این برنامه ارائه گردیده است .(1378: 45، معاونت تحقیقات،آموزش و برنامه ریزی سازمان ایرانگردی و جهانگردی) ب)راهکارهای اجرایی : 1-وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است در مدت 6 ماه به منظور سازماندهی امور میراث فرهنگی، ایرانگردیو جهانگردی ،هماهنگی های لازم را برای استفاده بهینه از جاذبه های فرهنگی،تاریخی،طبیعی کشور، جهت بهره برداری ازآنها را فراهم آورد . 2-دولت موظف است به منور جلوگیری از رقابت غیر اصولی بخش های دولتی و یا نهادهایی که به نحوی از منابع بودجة عمومی و یارانه استفاده می کنند، کلیه واحد های اقامتی و پذیرایی در اختیار دستگاه ها و نهادهای مذکور را طی سالهای اجرای برنامة سوم به بخش غیر دولتی واگذار نماید . 3-سازمان میراث فرهنگی و ایرانگردی و جهانگردی،موظف است، با همکاری و هماهنگی دستگاهها، سازمانها و ارگانهای ذی ربط طی مدت یک سال ،آیین نامة مربوط به نحوة سرمایه گذاری برای ایجاد تاسیسات زیر بنایی مانند راههای دسترسی، تامین آب، برق، گاز، تلفن را در قطب ها و جاذبه های گردشگری تاریخی، فرهنگی و طبیعی کشور به منظور آماده سازی زیر بناها،برای جلب مشارکت فعال بخش غیر دولتی و بهره برداری مطلوب ازآنها را تهیه و برای تصویب به هیات وزیران تقدیم کند. و سایر موارد دیگر که می بایست ،توسط سازمانهای متولی امر میراث فرهنگی و گردشگری .در طی دورة 5 ساله انجام گردد اشاره شده است .(سازمان برنامه و بودجه،1378: پیوست شماره 2، برنامة ملی توسعة گردشگری ایران) در ادامه درراستای برنامه ریزیهای صورت گرفته در جهت توسعة صنعت گردشگری برنامة بلند مدتی(15 ساله)تححت عنوان برنامة ملی توسعة گردشگری ،توسط سازمان ایرانگردی و جهانگردی سابق شکل گرفت .این برنامه قصد داشت تا با تدوین یک برنامة بلند مدت گام های موثری در توسعه و مدیریت بخش گردشگری (از سال 2000 تا 2015) بر دارد . بطور کلی می توان اهداف این برنامه رادر موارد ذیل خلاصه نمود : 1-ایجاد اشتغال برای جوانان، زنان و بیکاران 2-ایجاد فرصت اقتصادی در مناطق روستایی 3-افزایش درآمد ارزی کشور 4-کمک به تقویت روابط ایران با سایر کشورها، به عنوان بخشی از استراتژی گفتگوی تمدن ها 5-کمک به ارتقای سطح رفاه اجتماعی 6- و مهمتر از همه کسب اطمینان از پایدار بودن توسعة گردشگری از لحاظ زیست محیطی،اجتماعی و فرهنگی. بنابر این با توجه به اهداف توسعة برنامة ملی، دراین طرح ابتدا، شرایط و وضعیت موجود بررسی می شود، تا معیارهای لازم، جهت تجزیه و تحلیل نقاط ضعف و قوت، تهدید ها و فرصت ها فراهم گردد و در نتیجه، تعیین هدف های توسعة گردشگری به صورتی واقع بینانه امکانپذبر گردد. سپس درادامه، استراتژی ها و روش های اجرایی که باید برای تحقق اهداف اتخاذ شوند، مورد بحث قرار می گیرند.
منبع:مجله اینترنتی فصل نو
پیش ازاین، برچگونگی گزینش بازارهای هدف گردشگری درایران اشارتی رفت و برضرورت بازنگری دراین گزینش تاکید شد.
درتعریفی بسیارساده، منظور از بازار هدف(Target Market) کشور، منطقه یا شهری است که می‌کوشیم اتباعش را برای سفر به کشور یا شهرخود ترغیب و تشویق نموده تا ازقبل این سفرها، عواید اقتصادی نصیب‌مان گردد.
محلی که مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرد را مقصد گردشگری(Destination) می‌گوییم.
انتخاب و اولویت‌دهی به کشورها و مناطقی که به عنوان بازار هدف برمی‌گزینیم رابخش‌بندی بازار(Market segmentation) می‌گویند.
برای بخش‌بندی و انتخاب بازارها روش‌های گوناگونی معرفی شده و به درستی نمی‌توان گفت کدام روش بردیگری ارجح است.
در کشور ما به لحاظ وجود شرایط خاصی نظیر در اولویت بودن گردشگران فرهنگی، معذوریت از پذیرفتن گردشگران عشرت‌طلب و خوشگذران به دلیل عدم مطابقت با شرایط خاص فرهنگی و مذهبی ما، آماده نبودن زیرساخت‌های اجرای بسیاری از تورهای کاملاً تخصصی، دراولویت قرارداشتن روابط دیپلماتیک با کشورهای مسلمان، دوست و همسایه و امثال آن، نیازمندیم که ملاک‌ها و معیارهای خاص خود برای انتخاب بازارهای هدف را در نظر بگیریم و ضمن توجه به معیارها و شاخصه‌های عمدتاً اقتصادی که ملاک کشورهای صاحب نام و رتبه در گردشگری جهان است، بایستی ملاحظات خاص خود را نیز اعمال کنیم.
براساس گزارش سال 2005 سازمان جهانی جهانگردی هشتاد و نه درصد از گردشگرانی که از اروپا بازدید کردند، خود از کشورهای اروپایی بوده و تنها یازده درصد باقی‌مانده ازقاره‌های دیگر به اروپا سفر نموده‌اند.
این حجم عظیم از ترافیک درون منطقه‌ای، اهمیت و ارجحیت توجه به همسایگان و کشورهایی که با آنها دریک منطقه قرار داریم را بیشتر نشان می‌دهد. ما با کشورهای همسایه قرابت فرهنگی و مذهبی بیشتری داریم.
از طرف دیگر مقصد نزدیک‌تر، سبب کاهش هزینه‌ها برای گردشگران می‌شود و می‌توان بر تعداد روزهای ماندگاری آنها در کشور مقصد افزود و درنتیجه درآمد بیشتری کسب کرد.
داشتن روابط گردشگری مستحکم و ریشه‌دار با کشورهای همسایه حسن دیگری دارد و آن اینکه می‌توان با مشارکت و همراهی آنها و تدبیر بخش خصوصی، تورهای بزرگ و مگاتور برگزار کرد و از این طریق پذیرای گردشگرانی که ازکشورهای همسایه بازدید می‌کنند نیز شد.
اما آمار ورودی گردشگران کشورهای همسایه و کشورهایی که با ایران در یک منطقه قرار دارند(کشورهای جنوب آسیا) راضی کننده نیست و لازم است برای جذب گردشگران این دو منطقه تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود.
همواره عده‌ای از نبودن بالانس در میزان گردشگران ایرانی که به کشورهای همسایه سفر می‌کنند و گردشگرانی که از این کشورها به ایران می‌آیند احساس نگرانی و نارضایتی می‌کنند.
شاید تا حدودی حق با ایشان بوده و خروج ارز از کشور نگران کننده باشد ولی باید در نظر گرفت که گردشگری امری دوسویه است و تا زمانی که گردشگران به کشوری سفر نکنند نمی‌توان انتظار داشت گردشگران آن کشور چمدان‌ها را برای عزیمت به کشور ما ببندند.
به طور قطع آن کشورها نیز گردشگران زیادی دارند و به دنبال مقاصدی می‌گردند. لازم است به جای محدودکردن خروجی‌ها، برای افزایش ورودی‌ها و جلب گردشگران آن کشورها بکوشیم.
همانگونه که کشور فرانسه در سال گذشته میزبان هفتاد و نه میلیون جهانگرد خارجی بوده و از این طریق پنجاه و پنج میلیارد دلار درآمد کسب کرد، ولی در همان حال اتباع این کشور چهل و سه میلیارد دلار در کشورهای دیگر هزینه کردند.
کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز با وجود عدم ثبات و تعادل در رفتارهای سیاسی و موضع‌گیری‌هایشان بازارهای درخور توجهی هستند. هرچند این کشورها در سالهای اخیر کوشش کردند تا سهم خود را از بازارهای گردشگری جهان کسب کنند، در دو سال گذشته بر طبق آمارهای سازمان جهانی جهانگردی بالاترین رشد گردشگری را نصیب منطقه خود کردند.
تعداد زیاد ایرانیان مقیم این کشورها، قرابت‌های مذهبی، داشتن روابط مستحکم اقتصادی و سیاسی با برخی از این کشورها بیشترین انگیزه را برای حضور در این بازارهای متمول به وجودآورده است.
علاوه برمناطق یادشده نباید ازبازارهای سنتی و قدیمی خود نظیراروپا (آلمان،فراسنه و انگلیس ) و ژاپن غفلت کرد. برای افزایش نفوذ در این بازارها باید چاره‌اندیشی کرد و ضمن آسیب‌شناسی مشکلات فرا روی توسعه روابط گردشگری با این کشورها، زیرساخت‌های لازم برای جلب رضایت گردشگران این کشورها را فراهم کرد.
کشورهای آمریکا و کانادا به دلیل حضور گسترده ایرانیان وطن‌دوست و اذعان و علاقه‌مندی همیشگی مردم این کشورها به شکوه و عظمت تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین بازارهای مناسب و درخور توجهی هستند که لازم است راهکارهای مناسب دیپلماتیک و فرهنگی برای جذب بیشتر گردشگران این کشورها درنظرگرفته شود.
کشورهایی مانند اندونزی و مالزی در جنوب شرق آسیا و برخی کشورهای قاره آمریکا مانندمکزیک و شیلی که به دلائل خاص مانند متحد استراتژیک بودن و روابط فرهنگی دیرینه، داشتن قدرت اقتصادی درخور توجه هستند را می‌توان به عنوان بازارهای نوظهور در نظر گرفت.
منبع: میراث آریا
اهل فن، همواره، هنگام سخن گفتن از جهانگردی از آن به عنوان یک صنعت یاد می‌کنند .
سر و کار داشتن با یک صنعت بدون به کاربردن مفاهیمی همچون بازار(market) ، مشتری (customer)،عرضه (supply) ،تقاضا(demand) ،رقابت (competition)،محصول (product) و ده‌ها مفهوم تکنیکی دیگر گریزناپذیر است .
مفاهیم یاد شده به دلیل ذات صنعت جهانگردی ،در این صنعت کاربرد خاص خود را دارند. چرا که این صنعت تولیدات و کالاهایی غیر ملموس دارد و صادرکردن آنها ،هنگام واردکردن خریدار، معنا می‌یابد .
کالاها و خدمات این صنعت تمامی جاذبه‌های ،منابع ،امکانات ،خدمات و آن چیزی است که شوق دیدارش و استفاده و تجربه کردنش ،جهانگردان را به یک مقصد می کشاند .
جهانگردان هنگامی که در حال بازدید از یک جاذبه تاریخی هستند در واقع در حال خرید کالای جهانگردی و هزینه کردن هستند. خدماتی که یک راهنمای تور،گارسن رستوران ،راننده اتوبوس و امثالهم می دهند درحقیقت کالاها و تولیدات ناملموسی هستند که نه می توان آنها را انبارکرد و نه می توان آنها را به خارج صادرکرد بلکه باید کوشید تا خریدار برای خرید وارد شود.
هنگامی که در نمایشگاه‌های جهانگردی یا در فضای مجازی خیل تولیدکنندگان و ارائه دهندگان کالاها و خدمات جهانگردی کشورهای مختلف را می بینیم در می‌یابیم که این صنعت تا چه اندازه رقیب دارد.
در این بازارها هر کشوری تلاش دارد تا با نمایش تمامی داشته ها و توانمندی‌های خود بتواند سهم خویش را از بازارهای جهانگردی جهان کسب کند.
از دیرباز کشورهای اروپایی مانند فرانسه ،انگلستان .آلمان به عنوان بازارهای سنتی ما مطرح بوده و سالانه هزاران نفر از اتباع این کشورها از کشور ما دیدن کرده و در آینده نیز دیدن خواهند کرد.
این گروه از جهانگردان بیشتر طالبان جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی کشور کهن ما بوده و با مطالعه تاریخ و تمدن ایرانی و اسلامی درصدد برمی آیند شکوه این تمدن و تاریخ را از نزدیک دیده و لمس کنند.
در کنار این بازارهای سنتی ،بازارهای تقریبا نوظهوری چون ژاپن نیز برای صنعت جهانگردی کشور ما وجود دارد که البته با توجه به جنس جهانگردان ژاپنی و حساسیت‌ها و ملاحظه کاری‌های همیشگی این مردم کمتر شاهد حضور انبوه گردشگران ژاپنی بوده ایم و این بازار همواره با تزلزل همراه بوده است .
توانمندی و غنای کشور ما هم از لحاظ تنوع و هم تعدد جاذبه های جهانگردی دست کم بر اهل فن و تصمیم گیرندگان این صنعت پوشیده نیست .
وجود دست کم یک میلیون اثر تاریخی موجود درکشور ما ارزشمند است اما روشن است که این ،همه توانمندی جهانگردی کشور ما نیست . هنگامی که به طیف نه چندان متنوع جهانگردانی که طی چهل سال اخیر از کشور ما دیدن کرده اند، نگاهی می اندازیم، در می یابیم که ما بیشتر بر روی گردشگران فرهنگی تمرکز کرده و بازارهای خود را نیز بیشتر از بین خریداران و علاقمندان آثار فرهنگی و تاریخی برگزیده ایم .
درست است که کشور ما به لحاظ حساسیت‌های فرهنگی ،مذهبی ،اخلاقی و دینی‌مان ،مقصد گردشگران رفاه طلب و خوشگذران نیست اما طیف رنگارنگ انواع گردشگران نشان می دهد که ما از جذب بسیاری از گردشگران که به حساسیت‌های ما توجه دارند، نیز غافل بوده ایم .
تاملی هر چند کوتاه درباره اندازه قرابت‌های فرهنگی و مذهبی که با کشورهای همسایه داریم دست کم اهمیت کشورهای همسایه و ضرورت توجه به آنها را در نزد ما بیشتر می کند.
بازارهایی که از توجه جدی به آنها غافل بوده ایم به کشورهای همسایه ختم نمی شود.کشور ما در بسیاری موارد،اول ،تک و منحصر به فرد است و تعداد جهانگردانی که در سراسر دنیا به دنبال تجربه کردن موارد تک و منحصر به فرد هستند ،کم نیست .
سیستم انتخاب بازار جهانگردی براساس مولفه‌ها و گزینه‌هایی است که هریک امتیاز خاص خود را دارد و در نوشته ای دیگر به آن پرداخته خواهد شد.
منبع: خبرگزاری میراث آریا
توسعه گردشگری و زمینه سازی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی، یکی از عوامل مهم و موثر در رشد و رونق اقتصادی مناطق مختلف کشور است. به گزارش میراث آریا chtn به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان محمد رحم دل، مدیر کل با بیان این خبر در جلسه ستاد نوروزی استان لرستان گفت:برهمین اساس تمام امکانات و تجهیزات لازم برای جذب گردشگر و ارائه خدمات مطلوب به مسافران در ایام نوروز در استان لرستان فراهم شده است. وی اظهار داشت:باید به گونه ای برنامه ریزی شود که هر مسافر یا گردشگری که وارد استان می شود، حداقل یک شب در این استان مستقر و اسکان داده شود. وی گفت: اسکان گردشگر در این استان در گرو تامین مراکز اقامتی مناسب و زیرساخت های لازم این حوزه است که گردشگر بتواند با خیالی آسوده، از ظرفیت ها و جاذبه های گردشگری منطقه استفاده کند. وی گفت: در سال گذشته بیش از سه میلیون و 200 هزار گردشگری در ایام نوروز به لرستان سفر کردند و این در حالی است که تنها حدود 14 تا 15 هزار نفر از این افراد، بیش از یک روز در این استان اقامت داشتند. رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان افزود: برای اسکان گردشگران نوروزی باید از ظرفیت تمامی اماکن اقامتی دولتی و خصوصی موجود استان استفاده شود. رحم دل گفت: صاحبان منازل مسکونی مناسب و علاقه مند به فعالیت در حوزه گردشگری، می توانند از طریق این سازمان و با عقد قرارداد، در زمینه ارائه خدمات به گردشگران نوروزی اقدام کنند.
منبع: سازمان میراث فرهنگی
براساس آخرین پیش بینی‌های سازمان جهانی گردشگری از وضعیت آینده این صنعت، تبادل گردشگر تا سال 2020، به 6/1 میلیارد نفر افزایش پیدا خواهد کرد.
به گزارش میراث آریا(chtn)، براساس آمارهای ارائه شده از سوی سازمان گردشگری جهانی، اروپا، آسیای شرقی و اقیانوسیه و قاره امریکا، سه منطقه برتر در تبادل گردشگر تا سال 2020 بوده و افریقا ، خاورمیانه و جنوب آسیا، رتبه‌های بعدی را در اختیار خواهند گرفت.
از نکات مورد توجه در جدول 10 ساله این سازمان، جایگزین شدن مناطق کم رونق و پر رونق کنونی تا 10 سال آینده و افزایش سفرهای طولانی مدت نسبت به سفرهای کوتاه مدت و فرامنطقه‌ای است.
اگرچه براساس پیش بینی‌های صورت گرفته گردشگری قاره اروپا با وجود کاهشی 14 درصدی در سال 2020 از میانگین جابه‌جایی 60 درصد خود در سال 1995، بالاترین نرخ جذب گردشگر را از آن خود خواهد کرد، اما مناطق آسیا اقیانوسیه، خاورمیانه و افریقا با میانگین رشد سالانه پنج درصدی خود، همچنان به عنوان سریعترین مناطق روبه‌رشد گردشگری جهان بلاقی خواهند ماند.
منبع: خبر گزاری میراث آریا