حجم نمک دریاچه ارومیه افزایش یافته است

 

  افزایش غلظت نمک در دریاچه ارومیه باعث کاهش تعداد پرندگان مهاجر در پارک ملی ارومیه شده است. این مسئله گردشگری دریاچه ارومیه را از رونق انداخته است. افزایش شوری دریاچه ارومیه به کریستالیزه شدن نمک انجامیده و سبب شده تا لجن درمانی دریاچه ارومیه که روزی شهرت جهانی داشت نیز از رونق بیفتد.  

  حسن طباطبایی کارشناس ارشد محیط زیست می‌گوید:دریاچه ارومیه برای برون رفت از بحران فعلی، به حدود 15میلیارد متر مکعب آب نیازدارد.  

  این در حالی است ارسلان هاشمی، مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی می‌گوید: حجم آب دریاچه ارومیه در سال آبی 75-74 به حداکثر مقدار خود به میزان 9/48 میلیارد مترمکعب رسید که در این سال حداکثر تراز آن نیز برابر با یک هزار و 4/278 متر از سطح آب‌های آزاد بوده است.  

 در شهریورماه سال جاری حداکثر تراز آن یک هزار و 6/271 متر اعلام شده است. در همین حال هفته گذشته وزیر نیرو در پاسخ به سئوال نماینده آذربایجان غربی به مجلس آمد و توضیحاتی درباره کاهش 67 درصدی حجم آب دریاچه ارائه داد. نامجو غلظت نمک دریاچه ارومیه را به خشکسالی نسبت داد و گفت آب تنظیمی طرح های توسعه ای منابع آب در حال بهره برداری در حوزه آبریز دریاچه ارومیه 1712 میلیون متر مکعب و میانگین دراز مدت آب ورودی به این دریاچه با احتساب طرح های در حال بهره برداری 4 هزار و 461 میلیون متر مکعب است که دوره خشکسالی به خصوص در سال های آبی 80-79 این عدد به میزان 460 میلیون متر مکعب کاهش یافته است. وی افزود: کاهش آب دریاچه ارومیه در خشک ترین سالی که در 40 سال گذشته داشتیم به یک دهم کاهش یافت. در فاصله زمانی سالهای 81-75 حجم ورودی آب های سطحی نسبت به متوسط آورد بلند مدت حدود 22 میلیارد متر مکعب کاسته شده است. در حال حاضر سهم خشکسالی در کاهش منابع آبی ورودی به دریاچه حدود 67 درصد، سهم برداشت های مردمی از منابع زیر زمینی حدود 27 درصد و اثر طرح های توسعه منابع آب حدود 6 درصد است. . حسن طباطبایی کارشناس میحیط زیست می‌گوید کاهش حجم آب دریاچه ارومیه مشکلات زیست محیطی فراوانی در منطقه آذربایجان به وجود اورده و باعث شده بسیاری از گونه های مختلف جانوری که برای فصل سردسیر به این منطقه می آمدند با تغییرات اکولوژیکی روبه شوند. یکی از تغییرات کاهش ذخایر آرتمیا است که باعث کاهش جمعیت پرندگان مقیم و مهاجر به پارک ملی دریاچه ارومیه شده است. دریاچه ارومیه یکی از زیستگاه باارزش در سطح بین‌المللی است که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است و سازمان علمی و فرهنگی یونسکو آن را به عنوان یک ذخیره ‌گاه زیست کره شناخته است.  

منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی

توریسم اسلامی چرخ گردشگری ایران را می‌چرخاند

       

  عضو کمیسیون فرهنگی مجلس معتقد است:«گردشگری کشورهای اسلامی سال‌ها است مورد اغفال قرار گرفته هر گونه تلاش برای زنده کردن این حوزه مغفول را در شرایطی که چرخ صنعت گردشگری ایران نمی‌چرخد، مهم هست.»  
 عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، فعال شدن توریسم کشورهای اسلامی را استفاده از ظرفیت عظیمی عنوان کرد که سال‌ها است مورد اغفال قرار گرفته است.
پیروز سروری نماینده تهران در مجلس با استناد به اینکه گردشگری کشورهای اسلامی سال‌ها است مورد اغفال قرار گرفته هر گونه تلاش برای زنده کردن این حوزه مغفول را در شرایطی که چرخ صنعت گردشگری ایران نمی‌چرخد، مهم عنوان می‌کند: «کشورهای اسلامی با وجود ظرفیت‌های وسیع در حوزه گردشگری، هیچ گاه به نحو مطلوبی از این امکانات استفاده نکرده و نتیجه این بی‌توجهی فلج شدن صنعت گردشگری در این حوزه وسیع است.»
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس معتقد است کشورهای اروپایی ده‌ها سال پیش با یک نوع اتحاد وسیع، بخش وسیعی از گردشگران را به سمت بازارهای مشترک خود کشیده‌اند و در مقابل کشورهای اسلامی به انزوا کشیده شده‌اند.
البته سروری سیاست‌های اشتباه کشورهای اسلامی و بحران‌های منطقه را در شکل دادن وضعیت کنونی بی‌تأثیر نمی‌داند.
به گفته او سال‌ها است ایران مدعی جذب توریسم از کشورهای اسلامی و حتی همسایه است اما شاهد این هستیم که حتی در مقایسه با کشورهای همسایه هم نتوانستیم توریسم جذب کنیم.
در حال حاضر پس از سال‌ها بی‌توجهی کشورهای اسلامی در صدد برگزاری یک بازار مشترک گردشگری در میان 58 کشورهای اسلامی هستند.
نماینده تهران برپایی این همایش را نقطه عطفی در شکست طلسم چند دهه اخیر میان کشورهای اسلامی عنوان می‌کند:«یکی از ضعف‌های توریسم کشورهای اسلامی نبود تبلیغات وسیع برای جذب بازار هدف است به گونه‌ای که بسیاری از گردشگران دنیا از ظرفیت‌های گردشگری کشورهای اسلامی بی‌خبر هستند و تنها دیدگاهی که از این کشورها دارند، بحران و جنگ توریسم است.»
 منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی

قنات 2500 ساله گناباد یکی از عجایب تمدن ایران

               

 قنات قصبه عظیم ترین قنات گناباد و شاید یکی از عجایب تمدن تاریخ بشر باشد که از گذشته های دور توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. ناصرخسرو عمق چاه قنات را هفتصد گز و طول آن را چهار فرسنگ ذکر کرده است. از میان اراضی کوی شرقی گناباد ( قصبه شهر سابق ) در سمت جنوب غربی از محلی معروف به برج علی ضامن،از داخل رسوب‌های ریز دانه آغاز شده و بطول کلی 331 هزار و 33 متر در یک رشته اصلی به نام قصبه و چهار رشته منشعب به نام دولاب کهنه، دولاب نو، رشته فرعی اول و رشته فرعی دوم قصبه جریان دارد. رشته اصلی قصبه که 131هزار و 35 متر طول دارد و در امتداد دره پرآب خانیک حفر شده و عمق مادر چاه آن نیز بیش از 200 متر است.

قطعه سفال‌های پراکنده در اطراف دهانه چاه‌های این رشته حاکی از این است که رشته قصبه واقع در کانال اولیه اصلی قنات بوده که در زمان هخامنشیان حفر شده و به دنبال آن رشته های دیگر قنات در مواقع خشکسالی حفر شده است. اما ریزش پی در پی قنات، پیشینیان را به یافتن راه چاره ای ترغیب کرد که طی آن در فاصله 683 متری، قنات را به دو شاخه تقسیم کنند تا در صورت ریزش و بسته شدن یکی از کانال‌ها، آب از دیگری خارج شده و در داخل انباشته نشود.

چاه‌های قنات قصبه به دو صورت چاه‌های کم عمق و عمودی و چاه‌های عمیق و پله ای هستند،به این معنی که ابتدا هفتاد تا یکصد متری چاه عمودی حفر شده و سپس با زاویه قائمه در کف آن کانالی افقی و بلند هوا، به سمت مسیر قنات بطول سه تا پنج متر حفر شده و مقنی به تعداد هر چاه چرخی در انتهای کانال‌های افقی و بر فراز چاههای عمودی استوار می کرده، خاک ارسال شده از عمق را کارگران از طنابی به طناب دیگر می بستنداین نوع چاه‌ها به دو منظور حفر شده اند: 1- اینکه در موقع حمله و هجوم دشمن نتوانند قنات را کور کنند، چون در نهایت جلوی کانال‌های افقی بسته می شد و دیگر اینکه از وزن طناب‌ها بکاهند زیرا اگر مثلا در چاه 300 متری بخواهند از یک ریسمان و یک چرخ استفاده کنند، وزن طناب خیس شده حدود یک تن خواهد رسید، که انتقال آن مشکل خواهد بود، در مجموع قنات قصبه با طول 33 کیلومتر دارای 408 حلقه چاه که عمق مادر چاه آن 300 متر بوده که 28 متر آب روی هم انباشته شده است که بجز شعبه اصلی شعبات فرعی دیگری نیز وجود دارد که از مجموع این کانالها 60درصد آن مسدود و میزان آب دهی آن 40درصد موجود 150 لیتر در ثانیه است.

  قنات قصبه شهر گناباد به لحاظ موقعیت و قدمت آن که بر دو هزار و 500 سال و هم اکنون یکی از بهترین مکان‌های گردشگری محسوب می شود و هر ساله بازدید کنندگان بسیاری را به خود جذب می کند نیاز به باز سازی و مرمت و فضاسازی دارد که در جذب گردشگران داخلی و خارجی گامی مؤثر برداشته خواهد شد. این قنات که در قسمت اولیه آن به طول 500 متر کانال‌های آن جهت مسیر بازدید کنندگان از داخل قنات بازگشایی شده است اما به لحاظ استحکام بخشی آن و ایجاد اماکن رفاهی در مسیر و خارج آن نیاز به اعتباری از سوی ارگان‌ها و سازماندهی دولتی دارد. شایان ذکر است طرح جامع گردشگری این قنات هم‌اکنون در دست تهیه و بررسی است.

جایگاه تاریخی قنات قصبه

گذشته از روایات اسطوره‌ای و توجیهات لغوی که بر قدمت دیرپای قنوات گناباد و حاصل فیض آن قنوات یعنی شهر گناباد دلالت دارد،برخی به صراحت بنیاد آن قنات‌ها را به دوران هخامنشی نسبت داده اند و با شگفتی سفال‌های جمع آوری شده بر کناره برخی از چاه‌های شاخه اصلی قنات قصبه نیز قابل مقایسه با سفال‌های مربوط به دوران هخامنشی در نواحی باختر و دهانه غلامان سیستان است.

در مطالعات و بررسی‌های میدانی مسیر قنات و پیمایش در سطح می‌توان قطعه سفال‌هایی را در کنار خاک ریز دهانه چاه‌ها مشاهده کرد که تنها مدرک و سند قابل تشخیص زمان احتمالی در ارتباط با قنات محسوب می‌شوند و بر کنار چاه‌های قنات قصبه سفال‌هایی مشاهده شدند که با عنایت به آنها می توان دوران حفر یا لایروبی شاخه اصلی یا شاخه های فرعی را حدس زد. سفال‌های قرن چهارم و نهم هجری که در کناره برخی چاه‌های کناره های فرعی قنات قصبه گناباد مشاهده شدند به ما امکان می دهند به احتمال اظهار نظر کنیم که شاخه اصلی به طول 6403 متر ابتدا در امتداد شمال به جنوب حفر شده و در دوره های بعد به مقتضای نیاز شاخه های فرعی در جهت جنوب غربی از شاخه های اصلی جدا شده است.

با توجه به سفال‌های جمع آوری شده که قابل مقایسه با سفال‌های دوران هخامنشی است اگر بپذیریم که این قنات کهن ترین قنات منطقه است ، احتمالا ایجاد قنات گناباد مقدم بر وجود آن شهر یا تشکیل اجتماعی در آن منطقه بوده زیرا که عرصه بیابانی گناباد بجز قنات که آب را از سفره های در عمق صدها متر به سطح زمین انتقال می دهد منبع آبی دیگری اعم از چشمه و رودخانه دائمی وجود ندارد و بدیهی است که لازمه یکجانشینی منبع مطمئن تامین آب مایه حیات است.

بنابراین قبل از ایجاد قنوات گناباد نمی توانسته است شهری بزرگ بوده باشد. اما ایجاد و حفر یک قنات به عظمت قنات قصبه احتیاج به نیروی انسانی ماهر، منابع مالی و ساختار اجتماعی و سیاسی معینی است. حال کدام قنوات قبل از قنات قصبه وجود داشته است یک سوال اساسی باستان‌شناسی است. منتهی می توان اینطور تصور کرد که با حفر قنات قصبه و رسیدن آب آن به شهر گناباد ، شهر رونقی دیگر گرفته و توسعه و رشد آن شتاب گرفت. با این فرض می توان تا حدی پذیرفت که چنانچه در کتب کهن نامی از گناباد میان آید که قنات گناباد از پیشینه کهن تری نسبت به شهر گناباد برخوردار است. یعنی به احتمال زیاد زمانی گناباد ارزش آن را یافته است که وارد تاریخ مدون و مکتوب شود که با آب قنات قصبه رشد کرده و جایگاهی در منطقه یافته بوده است.

« احمد بن یحیی البلاذری » مورخ قرن سوم هجری از حضور « نیزک طرخان ،بزرگ هپتالیان ) و سپاهی از ترکان در « جنابد» و جنگ او با یزدگرد ساسانی در آن شهر خبر می دهد. پس از آن جنابد دو متون معتبر جغرافیایی چون اشکال العالم در سال 310 هجری قمری، مسالک و ممالک در سال 340 هجری قمری ، سفرنامه ابن حوقل صوره الارض در سال 367 هجری قمری و احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم در سال 375 هجری قمری راه یافته و در توصیف آن آمده است که آبش از قنات تامین می‌شود.

نخستین کسی که توصیف نسبتا مفصلی از قنات گناباد آورده ناصر خسروی قبادیانی است که در سال 444 هجری از شهر تون عازم گناباد بوده و آن بخش از سفرنامه اش را چنین نگاشته است:

« چون از شهر تون برفتیم آن مردگیلکی مرا حکایت کرد که وقتی ما از تون به گناباد می رفتیم دزدان به بیرون آمدند و بر ما غلبه کردند، چند نفر از بیم خود را در چاه کاریز افکندند. بعد از آن جماعت یکی را پدری مشفق بود و یکی را به مزد گرفت و در آن چاه گذاشت تا پسر او را بیرون آورد، چندان ریسمان و رسن که آن جماعت داشته حاضر کردند و مردم بسیار آمدند، هفتصد گز رسن فرو رفت تا آن مرد به بن چاه رسید،رسن در آن پسر بست و او را مرده بیرون کشیدند و آن مرد چون مرده بیرون آمد گفت آبی عظیم که در این کاریز روانست و آن کاریز چهار فرسنگ می رود و آن را می گفتند که کیخسرو فرموده است. »

به نظر می‌رسد که حکایتی ناصر خسرو در سفرنامه خود آورده مبدا اظهار نظرهای بعدی شده که بعدا او در مورد قنات گناباد ارائه شده است ."حمد ا.. مستوفی" در سال 740 هجری قمری ظاهرا با استفاده از روایت ناصر خسرو،این گونه در مورد قنات نوشته است:« چهار فرسنگ درازای کاریز است و چاه آن تخمینی هفتصد گز باشد و چند موضع می باشد و مجموع را آب از کاریز و بیشتر کاریز ها از طرف جنوب به شمال می رود.»  

منبع: خبرگذاری میراث آریا

ضرورت بازنگری دربازارهای جهانگردی ایران

    اهل فن، همواره، هنگام سخن گفتن از جهانگردی از آن به عنوان یک صنعت یاد می‌کنند .

سر و کار داشتن با یک صنعت بدون به کاربردن مفاهیمی همچون بازار(market) ، مشتری (customer)،عرضه (supply) ،تقاضا(demand) ،رقابت (competition)،محصول (product) و ده‌ها مفهوم تکنیکی دیگر گریزناپذیر است .

مفاهیم یاد شده به دلیل ذات صنعت جهانگردی ،در این صنعت کاربرد خاص خود را دارند. چرا که این صنعت تولیدات و کالاهایی غیر ملموس دارد و صادرکردن آنها ،هنگام واردکردن خریدار، معنا می‌یابد .

کالاها و خدمات این صنعت تمامی جاذبه‌های ،منابع ،امکانات ،خدمات و آن چیزی است که شوق دیدارش و استفاده و تجربه کردنش ،جهانگردان را به یک مقصد می کشاند .

جهانگردان هنگامی که در حال بازدید از یک جاذبه تاریخی هستند در واقع در حال خرید کالای جهانگردی و هزینه کردن هستند. خدماتی که یک راهنمای تور،گارسن رستوران ،راننده اتوبوس و امثالهم می دهند درحقیقت کالاها و تولیدات ناملموسی هستند که نه می توان آنها را انبارکرد و نه می توان آنها را به خارج صادرکرد بلکه باید کوشید تا خریدار برای خرید وارد شود.

هنگامی که در نمایشگاه‌های جهانگردی یا در فضای مجازی خیل تولیدکنندگان و ارائه دهندگان کالاها و خدمات جهانگردی کشورهای مختلف را می بینیم در می‌یابیم که این صنعت تا چه اندازه رقیب دارد.

در این بازارها هر کشوری تلاش دارد تا با نمایش تمامی داشته ها و توانمندی‌های خود بتواند سهم خویش را از بازارهای جهانگردی جهان کسب کند.

از دیرباز کشورهای اروپایی مانند فرانسه ،انگلستان .آلمان به عنوان بازارهای سنتی ما مطرح بوده و سالانه هزاران نفر از اتباع این کشورها از کشور ما دیدن کرده و در آینده نیز دیدن خواهند کرد.

این گروه از جهانگردان بیشتر طالبان جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی کشور کهن ما بوده و با مطالعه تاریخ و تمدن ایرانی و اسلامی درصدد برمی آیند شکوه این تمدن و تاریخ را از نزدیک دیده و لمس کنند.

در کنار این بازارهای سنتی ،بازارهای تقریبا نوظهوری چون ژاپن نیز برای صنعت جهانگردی کشور ما وجود دارد که البته با توجه به جنس جهانگردان ژاپنی و حساسیت‌ها و ملاحظه کاری‌های همیشگی این مردم کمتر شاهد حضور انبوه گردشگران ژاپنی بوده ایم و این بازار همواره با تزلزل همراه بوده است .

توانمندی و غنای کشور ما هم از لحاظ تنوع و هم تعدد جاذبه های جهانگردی دست کم بر اهل فن و تصمیم گیرندگان این صنعت پوشیده نیست .

وجود دست کم یک میلیون اثر تاریخی موجود درکشور ما ارزشمند است اما روشن است که این ،همه توانمندی جهانگردی کشور ما نیست . هنگامی که به طیف نه چندان متنوع جهانگردانی که طی چهل سال اخیر از کشور ما دیدن کرده اند، نگاهی می اندازیم، در می یابیم که ما بیشتر بر روی گردشگران فرهنگی تمرکز کرده و بازارهای خود را نیز بیشتر از بین خریداران و علاقمندان آثار فرهنگی و تاریخی برگزیده ایم .

درست است که کشور ما به لحاظ حساسیت‌های فرهنگی ،مذهبی ،اخلاقی و دینی‌مان ،مقصد گردشگران رفاه طلب و خوشگذران نیست اما طیف رنگارنگ انواع گردشگران نشان می دهد که ما از جذب بسیاری از گردشگران که به حساسیت‌های ما توجه دارند، نیز غافل بوده ایم .

تاملی هر چند کوتاه درباره اندازه قرابت‌های فرهنگی و مذهبی که با کشورهای همسایه داریم دست کم اهمیت کشورهای همسایه و ضرورت توجه به آنها را در نزد ما بیشتر می کند.

بازارهایی که از توجه جدی به آنها غافل بوده ایم به کشورهای همسایه ختم نمی شود.کشور ما در بسیاری موارد،اول ،تک و منحصر به فرد است و تعداد جهانگردانی که در سراسر دنیا به دنبال تجربه کردن موارد تک و منحصر به فرد هستند ،کم نیست .
سیستم انتخاب بازار جهانگردی براساس مولفه‌ها و گزینه‌هایی است که هریک امتیاز خاص خود را دارد و در نوشته ای دیگر به آن پرداخته خواهد شد. 

منبع: خبرگزاری میراث آریا

توسعه گردشگری عامل اصلی رشد و رونق اقتصاد کشور است

   توسعه گردشگری و زمینه سازی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی، یکی از عوامل مهم و موثر در رشد و رونق اقتصادی مناطق مختلف کشور است. به گزارش میراث آریا chtn به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان محمد رحم دل، مدیر کل با بیان این خبر در جلسه ستاد نوروزی استان لرستان گفت:برهمین اساس تمام امکانات و تجهیزات لازم برای جذب گردشگر و ارائه خدمات مطلوب به مسافران در ایام نوروز در استان لرستان فراهم شده است. وی اظهار داشت:باید به گونه ای برنامه ریزی شود که هر مسافر یا گردشگری که وارد استان می شود، حداقل یک شب در این استان مستقر و اسکان داده شود. وی گفت: اسکان گردشگر در این استان در گرو تامین مراکز اقامتی مناسب و زیرساخت های لازم این حوزه است که گردشگر بتواند با خیالی آسوده، از ظرفیت ها و جاذبه های گردشگری منطقه استفاده کند. وی گفت: در سال گذشته بیش از سه میلیون و 200 هزار گردشگری در ایام نوروز به لرستان سفر کردند و این در حالی است که تنها حدود 14 تا 15 هزار نفر از این افراد، بیش از یک روز در این استان اقامت داشتند. رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان افزود: برای اسکان گردشگران نوروزی باید از ظرفیت تمامی اماکن اقامتی دولتی و خصوصی موجود استان استفاده شود. رحم دل گفت: صاحبان منازل مسکونی مناسب و علاقه مند به فعالیت در حوزه گردشگری، می توانند از طریق این سازمان و با عقد قرارداد، در زمینه ارائه خدمات به گردشگران نوروزی اقدام کنند. 

منبع: سازمان میراث فرهنگی