توسعه و تسهیل گردشگری معلولان با وجود برخورداری از درجه اهمیتی بالا، جایگاهی خاصی در قوانین حمایتی ندارد. رئیس و برخی از اعضای فراکسیون حمایت از معلولان مجلس بر ضرورت رفع موانع قانونی برای تسهیل گردشگری معلولان تاکید کردند.
معلولان جسمی اعم از ناشنوایان، نابینایان و آنان که دارای محدودیت حرکتی هستند نیز مانند هر کس دیگری حق بازدید از موزه‌ها و سایتهای تاریخی و طبیعی دارند اما لازم است تجهیزات و خدماتی متناسب با توانایی‌شان در سایت‌ها ایجاد شود و این امر مستلزم پشتیبانی قوانین است.
میراث طبیعی و فرهنگی، میراثی عام هستند بدین معنی که متعلق به عموم مردم‌اند و نگهداری و مراقبت از این آثار نیازمند احساس مسؤولیت همه آحاد جامعه است و از سوی دیگر هر نفر حق بازدید و بهره‌برداری از این آثار را دارد. از این حیث میان افراد سالم و آنان که محدودیت جسمی دارند تفاوتی وجود ندارد؛ افراد ناشنوا، نابینا و یا معلولان جسمی حرکتی به اندازه افراد سالم حق سفر و رفتن به موزه‌ها و یا سایتهای تاریخی فرهنگی مانند تخت جمشید و ارگ بم و سایتهای طبیعی اعم از دشت لار و چشمه دیمه دارند.
در حال حاضر این حق طبیعی گویا تنها در هزینه‌ی بلیت قطار و هواپیما و برخی سایت‌ها در نظر گرفته شده که البته برخوردار شدن از آن خود مستلزم طی مراحل بسیار مانند مراجعه و گرفتن معرفی‌نامه جداگانه برای اخذ هر تخفیف است. اما بازدید این دسته از هم‌وطنان که تعدادشان نیز کم نیست بسته به نوع محدودیت، احتیاج به امکاناتی دارد، به عنوان نمونه فردی که با صندلی چرخدار حرکت می‌کند نیازمند مسیر بدون پله است و یا فرد نابینا این حق را دارد که کتابچه‌ی راهنمای خاص خود را داشته باشد تا علاوه بر اطلاعات معمول، امکان تجسم را نیز داشته باشد.
پرسشی که پیش می‌آید این است که آیا این موارد در قوانین گنجانده شده و دیده شده است یا خیر؟
فاطمه آلیا رئیس فراکسیون حمایت از معلولان گفت: «در مورد خیلی از مسایل ما عموم مردم را یکسان نگاه می‌کنیم در مرحله بعد برای برخی اولویت‌ها قانون تصویب می‌کنیم. بسیاری از موارد در قانون جامع حمایت از معلولان دیده شده که طبعاً همه از اولویت یکسانی برخوردار نیستند، به فرض تهیه مسکن، ایجاد اشتغال و ادامه تحصیل اهمیت فراوانی دارند.»
این نماینده مجلس و رئیس فراکسیون حمایت از معلولان ادامه داد: «تا به حال برنامه‌ریزی خاصی نشده و روی مسایل گردشگری این عزیزان به طور جداگانه نگاه نشده است . البته نباید از خاطر برد که موزه‌ها و سایتهای گردشگری نیز در بحث مناسب‌سازی اماکن عمومی جای می‌گیرند.»
وی همچنین گفت: «طبعاً لازم است نگاهی تخصصی به موضوع شود و بدانیم چه تجهیزاتی و چه خدماتی در این زمینه لازم است.»
اکبرنژاد نماینده تبریز و عضو هیئت مدیره فراکسیون حمایت از معلولان در این باره گفت: «سفرهای معلولان در قوانین دیده شده است ولی آنقدر سخت گرفته شده و مستلزم رفت و آمد بسیار است که در شأن و انسانیت ایشان نیست؛ این گروه از مردم باید رفت و آمد زیادی بکنند تا بتوانند تخفیفی در یک بلیت موزه و یا هواپیما بگیرند.»
قیوم دهقانی نماینده ایرانشهر و عضو فراکسیون حمایت معلولان گفت: «به هر حال سفر و گردشگری یکی از نیازهای ضروری معلولان است و ضرورت دارد در این خصوص برنامه‌ریزی شود. باید برخی از آنها پیگیری کنند بدین معنی که به دولت و یا مجلس درخواست بدهند.»
وی ادامه داد: «به دو صورت امکان طرح وجود دارد یا دولت در قالب لایحه‌ای به مجلس ارائه دهد و یا از طریق اداره قوانین مجلس وارد شود. ولی این مسأله‌ای است که اداره پژوهش‌های مجلس و سازمان گردشگری باید پیگیری کنند.»
همان طور که گفته شد معلولان نیز مانند دیگران حق دارند به سفر بروند حال چه به منظور تفریح و بازدید از سایتهای تاریخی و فرهنگی و چه به منظور درمان که البته سفر درمانی برای ایشان از اهمیت خاصی برخوردار است. اما لازم است تسهیلات لازم برای ایشان در قوانین دیده شود و علاوه بر آن بر اجرای قوانین در سایت‌ها نظارت باشد تا این بخش از هم‌وطنان مشکل کمتری داشته باشند.
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
ماده 4 قانون حمایت از معلولان مصوبه مجلس شورای اسلامی می‌گوید که تمامی پارک‌های تفریحی، موزه‌ها، جاذبه‌های گردشگری و سایتهای میراث فرهنگی، سینما و تئاتر و بهای بلیت هواپیما و قطار باید برای معلولان به صورت نیم‌بها باشد. این در حالی است که این ماده قانونی به صورت سلیقه‌ای اعمال شده و هیچ ضمانتی برای اجرای آن وجود ندارد.
پله های مترو، پله های سینما، پله های مسجد، پله های ادارات، پله های خیابان های شیب دار پله های پل عابر پیاده، پله های ... پله های ... و پله های پرتعدادی که در سرتاسر شهر جای دارد برای جمعیت سه میلیون نفری معلولان کشور فقط یک پله نیست که سدی بزرگ برای زندگی در اجتماع است.
رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان ایران معتقد است با اینکه معلولان بیش از سایر اقشار جامعه نیازمند گردش و سفر هستند، اما کمترین امتیازی و امکاناتی برای سفر معلولان چه درون شهری و چه برون شهری وجود ندارد. چنانکه در شرایط حاضر معلولان در استفاده از خدمات شهری با مشکلات شدیدی دست به گریبانند. در ایران نزدیک به سه میلیون نفر معلول داریم که 3 تا 4 درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند اما به عقیده رئیس انجمن دفاع از حقوق معلولان کمتر از 0.01 امکانات کشور به معلولان اختصاص دارد.
علی‌همت محمودنژاد، رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان ایران به CHN گفت: فراهم آوردن امکان سفر و گردشگری برای معلولان تاثیر بسیار شگرفی در روحیات ایشان دارد، اما معلولان برای کوچکترین سفرهای دورن شهری نیز با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌اند.
وی در پاسخ به این سوال که سختی‌های بسیار یک معلول برای سفر مشکل فرد است یا جامعه و یا به عبارتی دیگر فرد معلول باید خود را با جامعه و فضای شهری تطبیق دهد و یا این که اینکه جامعه شرایط زندگی فرد معلول را در فضای شهری تسهیل کند، تصریح کرد: از نظر شخصی معلولیت فرد به فرد بازمی گردد اما به لحاظ برخورداری از امکانات اجتماعی و عدم بهره مندی معلول از این امکانات باید اجتماع را معلول قلمداد کرد. به عنوان مثال هنگامی که معلول امکان استفاده از خودروهای حمل و نقل عمومی را ندارد نه اینکه فرد معلول است بلکه سیستم حمل و نقل دچار مشکل بوده و معلول محسوب می شود. اگر معلول توان ورود و یا استفاده از پارک های تفریحی را نداشته باشد این فرد معلول نیست و پارک از جهت معماری و سازه دچار معلولیت و مشکل است.
قانون حمایت از معلولان، فاقد ضمانت اجرا
رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان ایران گفت: بر اساس ماده 4 قانون حمایت از حقوق معلولان مصوبه مجلس شورای اسلامی، تمامی پارک‌های تفریحی، موزه‌ها، جاذبه‌های گردشگری و سایتهای میراث فرهنگی، سینما و تئاتر و بهای بلیت هواپیما و قطار باید برای معلولان به صورت نیم‌بها ارائه شود. این در حالی است که این ماده قانونی کاملا به صورت سلیقه‌ای اعمال میشود چراکه هیچ ضمانتی برای اجرای این ماده قانونی وجود ندارد.
محمودنژاد در توضیح دلیل نبود ضمانت اجرا برای اجرای این ماده قانونی افزود: قانون حمایت از معلولان ایران با اینکه یکی از پیشرفته‌ترین قانونهای حمایتی در جهان است اما ضمانت اجرائی ندارد. چراکه در تبصره 2 ماده 16 این قانون اجرای تمامی بندهای قانون را منوط به این دانسته است که دولت مشکل مالی نداشته باشد. در حالیکه دولت در راه اجرای این قانون نباید به نبود بودجه تکیه کند و همانطور که بودجه سایر بخش ها تامین می شود بودجه اجرای قانون حمایت از معلولان نیز تهیه و تامین اعتبار شود.
سفر کارت معلولان کجاست؟محمودنژاد گفت: با اینکه طی دو سه سال گذشته سازمان میراث فرهنگی وعده اعطای سفر کارت را به عموم بخش‌های جامعه داده و تا حدودی نیز از این امکان استفاده شده است، اما کماکان جامعه معلولان از سفر کارت محروم هستند و بزرگترین سوال این جامعه 3 میلیون نفری کشور از متولیان دولتی گردشگری کشور این است که سفرکارت ما کجاست؟
وی افزود: انجمن دفاع از حقوق معلولان سالانه سفرهای زیارتی را برگزار کرده و و تعداد زیادی از اعضای جامعه را به سفر می‌برد، در مورد این سفرها نیز از سه سال پیش با سازمان میراث فرهنگی مذاکراتی را داشتیم و قرار بر این شد که امکاناتی به ما بدهند اما دریغ از ذره‌ای کمک مالی و قراردادن امکانات سفر.
رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان ایران یادآرور شد: سه سال پیش معاون گردشگری وقت سازمان به انجمن معلولان آمد و دو وعده بزرگ و خوشحال کننده به جامعه معلولان داد که تاکنون هیچ‌کدام عملی نشده است. اولین وعده همان کمک به برگزاری سفرهای زیارتی انجمن و دیگری اعطای مجوز برای تاسیس یک آژانس مسافرتی مختص معلولان بود.
گردشگری شهری برای معلولان، تصویر یک رویا
محمودنژاد در ادامه عنوان کرد که ضعف امکانات حمل و نقلی و عدم مناسب سازی معابر شهری گردشگری در شهر را برای معلولان تبدیل به یک رویا کرده است.
وی گفت: قانون جامع معلولان، پس از تعریف معلولیت در ماده دو به دسترسی و مناسب سازی اماکن و امکانات عمومی تاکید کرده و می گوید که کلیه وزارتخانه ها، موسسات، شرکتهای دولتی، نهادهای عمومی و انقلابی موظف هستند در طراحی و احداث اماکن عمومی و معابرشان به نحوی عمل کنند که دسترسی آنها برای معلولان ساده باشد. بنابراین می‌توان به اهمیت موضوع پی برد و قانون نیز بر این مهم اذعان دارد. همین ماده دو در بخش دیگری می گوید تمام ساختمانهایی که از قبل ساخته شده و برای دستری معلولان دچار مشکل است باید رفع نقص شود و بهزیستی هم باید بر این موارد نظارت رسیدگی کند.
رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان ایران افزود: اما گردن نهادن به قوانین در پائین ترین سطح خود قرار دارد. به عنوان مثال در تاریخ 10 دی ماه 1384 آقای قالیباف شهردار تهران بر اساس مصوبه 158 شورای شهر تهران نامه ای را برای مناسب سازی معابری شهری تا پایان سال 86 به شهرداران مناطق 22 گانه تهران ابلاغ کرد. یکی از این موارد نصب تابلو و ایجاد توقف گاه برای پارک خودروی معلولان و جریمه شدید خاطیان پارک کننده در این محل ها بود اما در حال حاضر که جلوی انجمن معلولان نیز جای پارک برای توقف معلولان وجود ندارد. این در حالی است که شهردار رم سال گذشته رئیس پلیس را به دلیل اینکه تنها دقایقی خودرویش را در محل پارک خوروی معلولان پارک کرد از کار برکنار کرد و این خبر یکی از مهمترین اخبار حوزه معلولان در دنیا شد. در مقابل تابلوهای پارک معلولان در تهران ضمانت اجرایی ندارد.
وی در ادامه با اشاره به برجسته‌ترین مشکلات تردد معلولان در فضای شهری تصریح کرد: یکی از موارد نامناسب و غیرقابل استفاده برای معلولان در خدمات شهری مترو است. ابتدای سال 85 مدیر عامل متروی شهری تهران نامه ای را خطاب به انجمن دفاع از حقوق معلولان دادند که تا پایان سال ایستگاه های مترو را به 88 دستگاه بالابر برای استفاده معلولان مجهز می کنیم. اما سه سال از وعده ایشان گذشته ولی عمل نشده است. لذا با گذشت 11 سال از آغاز به کار مترو، مترو برای معلولان متروکه است. موضوع دیگر اتوبوس های تندرو BRT است. برای راه اندازی این اتوبوس ها تبلیغات زیادی در جامعه شد و پس از راه اندازی مردم لذت استفاده از آنرا چشیدند ولی معلولان کماکان برای استفاده از آن با مشکلات عدیده مواجه اند. با اینکه ایستگاههای BRT دارای رمپ برای عبود ویلچر است اما پلهای هوایی که شیوه جدید دسترسی به ایستگاه این اتوبوسهاست معلولان را از استفاده از این وسیله نقلیه محروم کرده است. این پلها بالابر نداشته و امکان استفاده از آن برای معلولان وجود ندارد.
دو سینما برای 3 میلیون معلول
محمودنژاد به مراکز تفریحی فرهنگی هم اشاره کرد و گفت: معلولان در حوزه های تفریحی هم با مشکلاتی مواجه هستند مثل سینما و تئاتر که از حضور در آن محرومند. به جز یک یا دو سینما که مناسب حال معلولان است تمام سینماهای ما پله خور است. از سوی دیگر بر اساس قانون حمایت از حقوق معلولان باید استفاده از سینما و تئاتر برای معلولان نیم بها باشد ولی متاسفانه وزارت ارشاد در این زمینه حرکتی کند، خزنده و غیر قابل لمس را دارد. غیر از این موارد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه نهادینه کردن فرهنگ حمایت از حقوق معلوان کاری از پیش نمی برد.
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
در حدود 50 میلیون انسان با ناتوانی های مختلف جسمی در جهان زندگی می کنند که بخش بزرگی از آنها مسافرانی هستند با نیازهای خاص؛ که کمتر مورد توجه موسسات فعال توریستی دنیا قرار گرفته است.
طبق بررسی های انجام شده ازسوی همایش معولان جسمی اروپا تنها در کشورهای اروپایی بیش از 50 میلیون نفر با ناتوانی های جسمی زندگی می کنند که براین تعداد باید رقم رو به رشد دیگری از افراد سالمند بالای 65 سال را افزود و این رقم نشان دهنده تعداد بسیار زیاد مسافران بالقوه برای بازار های مختلف صنعت توریسم داخلی و خارجی است اما این بازار تنها درکشورهای توسعه یافته رونق یافته است.
همچنین طبق آخرین بررسی های انجام شده از سوی یکی از موسسات آکادمیک انگلستان تخمین زده شده است که حدود 27 درصد از کل جمعیت اتحادیه اروپا از طرح ویژه توریسم برای همه که دراین کشور طراحی و اجرا شده بهره می برند و این بخش از صنعت گردشگری طبق همین بررسی ها درآمدی بالغ بر 80 میلیارد یورو در سال تولید می کند.
این آمار و ارقام درعین حال بخش عظیمی از جمعیت با ناتوانی های خاص نظیر زنان باردار و خانواده هایشان و نیز کودکان را مورد توجه قرار نداده و از نظر جغرافیایی نیز چنان که آمد تنها بر کشورهای اروپایی تمرکز داشته است.بنابراین مسافران خاص از سایر نواحی جهان از جمله امریکا و استرالیا و آسیا را می توان بر این ارقام افزود که بی تردید رقم شگفت آوری خواهد شد.
با توجه به این ارقام ایجاد کشتی های مناسب و نیز ایجاد پایانه ها و مراکز ویژه برای افراد معلول و نیز تامین امکانات حمل ونقل زمینی و همچنین ارائه مقاصد توریستی با شرایط مناسب معلولان نه تنها یک اقدام خیریه نیست بلکه یک تجارت عالی و مقرون به صرفه است.
اما در کشور امریکا نیز اندکی پس از آن که «اریک لیپ »موسس سازمان «درهای باز »در شیکاگو نخستین بررسی های دوسالانه خود را در باره قدرت و عملکرد توریست های درگیر با انواع معلولیت های بدنی منتشر کرد، احتمالا ارائه آمار و ارقامی شگفت انگیز در این گزارش ها سبب شد که چند سالی پس از این بررسی ها شاهد تغییرات محسوسی در صنعت گردشگری درخدمت معلولان باشیم.
این تغییرات اکنون به چنان سطحی گسترش یافته که اکنون روشن است سالمندان و بزرگسالان با معلولیت های بدنی در امریکا به طور میانگین سالانه بالغ بر 13.6 میلیارد دلار امریکا تنها در بخش سفر هزینه می کنند.
تحقیقات لیپ نشان داد که 42 میلیون نفر انسان با معلولیت های بدنی در سرتاسر امریکا بیش از 31.7 میلیون سفر در سال دارند که برابر با مبالغ هنگفت درآمد مالی در صنعت گردشگری داخلی امریکاست. از این میزان بخش اعظم این درآمدها روانه صنایع حمل و نقل هوایی و سپس در بخش هتلداری و مابقی در بخش های وابسته به خدمات مربوط به غذا و نوشیدنی جذب می شود.
علاوه براین سالمندان معلول حداقل یک بار در هفته به رستوران ها می روند و این سالانه درآمد هنگفتی را عاید صاحبان و شاغلان در بخش رستوران ها می کند. دریک نگاه گذرا می توان گفت که سفر افراد معلولان بدنی به رغم محدودیت های بسیار در دسترسی به امکانات مسافرتی درسطح جهانی رو به افزایش است که از این میان طبق آمار موجود تعداد امریکاییان معلول که دست به سفر می زنند از سال 2005 تا کنون بالغ بر 50 درصد افزایش یافته است.
با توجه به یافته های ارائه شده در واقع توریسم برای ناتوانان جسمی تجارت بزرگی است و صنایع وابسته به سفر، هتلداری و توریسم ، دولت ها وحتی سازمان های وابسته به افراد معلول در تلاشند با این گرایش جهانی همگام شوند.
در حال حاضر توریسم برای معلولان بازار رو به رشد جهانی توریسم بدون مرز، سفر آسان ، توریسم برای همه و... از جمله عبارت ها و عنوان هایی هستند که درسال های اخیر در زمینه مسائل مربوط به سفر معلولان بدنی در بیشتر کشورهای پررونق توریستی جهان رواج یافته و موضوع اصلی آن بر وضعیت افراد معلول ویا سالمندانی است که از پول و فرصت کافی برای استفاده از طیف وسیعی از خدمات گردشگری برخوردارند.
انتشار و رواج این موضوع سبب شده است که تجارت و صنعت توریسم، سفر و هتلداری برای افراد معلول در سطح جهانی به مبحث روز و مهمی تبدیل شود و عناوین فرعی تری دراین زمینه نظیر سفر شهروندان سالمند، سفر برای روندگان کم سرعت، گشت و گذار برای دیالیزی ها ، توریسم درمانی و مانند آن را مطرح کند.
صرف نظر از آمارها هنوز این پرسش مطرح است که چه چیزی ناگهان سبب توجه و علاقه جهانی به این مبحث شده است.
شاید نکته مهم در این زمینه همین است که این توجه عمومی به هیچ وجه یک گرایش ناگهانی نبوده و طی تلاش هایی پراکنده بتدریج وسعت جهانی یافته است.
شاید نخستین گام ها دراین زمینه به سال 2006 باز می گردد که نخستین کنفرانس های بین المللی توریسم آسان با حضور گسترده طیف های مختلفی از صنایع سفر وتوریسم برگزار شد و سپس کنفرانس های مشابهی در بانکوک و اسپانیا این نکته را دنبال کردند و در پی آن توجه جهانی بیش از پیش به این نکته و اهمیت آن جلب شد.
هدف از تمامی این کنفرانس ها که باشرکت بیش از 200 نماینده از سازمان های جهانی معولان ، دفترهای توریستی و شرکت ه وسرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی برگزار شد، طرح و بررسی مسائل و مشکلات دستیابی به امکانات سفر و راه های حل مشکلات سفر برای افراد ناتوان و معلولان بدنی بود. اما توافق قطعی در همه این جلسات آن بود که توریسم برای معلولان بدنی هم اکنون سریع ترین فرصت تجاری درحال رشد در صنعت گردشگری است.
نکته ای که در بیشتر مقاصد گردشگری شاخص جهان جایگاه شاخص و مهم خود را بدست آورده است به نحوی که اکنون بازار توریسم معلولان در بیشتر کلان شهرها شکل گرفته است و افرادی با ناتوانی های مختلف بدنی همچون افراد عادی انگیزه های جدی برای سفر دارند اما به دلیل وجود موانع و مشکلات موجود در بسیاری از موارد ناگزیر می شوند از سفر صرف نظر کنند.
گذشته از جنبه های مالی و منافع تجاری که در توریسم معلولان مورد توجه قرار گرفته جنبه های دیگری نیز از مسئله مورد توجه جهانی قرار دارد.
به طور کلی با توجه به رشد فزاینده فرصت های برابر شغلی و تحصیلی و تفریحی برای معلولان مسئله توریسم ویژه معلولان نیز به عنوان بخشی از این امکانات مورد توجه قرار گرفته است.
علاوه بر این توریسم آسان برای معلولان عمدتا با انگیزه های مالی و اکثرا در کشورهای توسعه یافته نظیر امریکا، بریتانیا، ژاپن ، هنگ کنگ ، سنگاپور استرالیا ، چین و نیوزیلند است که رشد و توسعه یافته و درسایر کشورهای جهان همچنان مورد غفلت است. درنتیجه به رغم تلاش های جاری در سطح جهانی هنوز 650 میلیون انسان معلول با مشکلات ومحدودیت های گوناگون مسافرتی نظیر مشکلات حمل و نقل، خدمات راهنمایی ، مقاصد دشوار و دسترس ناپذیر، مشکلات ناشی از پیدا کردن تاکسی و اتوبوس و خدمات هواپیمایی و همچنین مشکلات موجود در استفاده از اتاق هتل ها و رستوران ها و نیز با مشکل کمبود افراد علاقمند و داوطلب به همکاری و یاری مواجه اند.
علاوه براین ها مسئله هزینه های اضافی نیز نکته مهمی است زیرا یک توریست معلول نیازمند به استفاده از ابزارهایی چون ویلچر، عصاهای مخصوص و یا کفش های مخصوص ارتوپدی و مانند آن هستند که هزینه سفر را از سطح عادی بالاتر می برد. طبق برآوردهای انجام شده روشن شده است که توریسم و سفر برای یه فرد معلول در حدود 30 تا200 درصد هزینه بیشتر از افراد عادی تحمیل می کند.
توزیع نامتوازن اطلاعات
به نظر می رسد اطلاعات نارسا و یا فقدان هر گونه اطلاعات درزمینه تورسیم معلولان به خود افراد معلول، یکی از مهم ترین عوامل رشد بالقوه این حوزه از توریسم باشد. درنتیجه افراد معلول اغلب اطلاعات بسیار اندکی درباره توریسم معلولان و راه های سفر آسانتر و مطلوب تر دارند. اغلب اطلاعات شفاهی اطرافیان و بستگان تنها منبع اطلاعات این افراد است.
این مسئله حتی در اینترنت هم تا حد زیادی نادیده گرفته شده است. بنابراین لازم است سایت های وابسته به صنایع و خدمات گردشگری به وضوح به تسهیلات و امکانات موجود برای سفر توریست های معلول تمرکز کنند و حتی اگر تسهیلات مشخصی در دسترس نباشد هم این اطلاعات باید در اختیار معلولان قرار گیرد تا در طراحی برنامه سفر و تصمیم گیری و تنظیم مخارج خود آن موارد را لحاظ کنند.
مواردی از تغییرات منطقی که باید برای معلولان مورد توجه قرار گیرد:
- ارائه اطلاعات ثبت نام و اطلاعات با حروف بسیار بزرگ برای افراد کم بینا
- تهیه نسخه های لازم از انواع منو ها و یا اطلاعات گوناگون به روش بریل در رستوران ها یا فرودگاه ها و مراکز دیگر مسافرتی
- تهیه دستگاه های تلفن با گوشی های بزرگ و قوی مخصوص ناشنوایان در هتل ها و مراکز دیگر توریستی
- تامین زنگ های هشدار دهنده مربوط به اطفا حریق و ... با سطح ارتعاشات بالا برای افراد ناشنوا
- تامین میزهای ویژه پذیرش با ارتفاع کوتاه برای افرادی که از ویلچر استفاده می کنند.
- برگزاری کلاس های آموزشی برای افراد و کادر پرسنلی در تمام مراکز توریستی و مسافرتی در باره شناخت مشکلات و نیازهای ویژه معلولان
نکته مهم آن است که طبق تحقیقات انجام شده معلولان عمدتا به عنوان معتبر ترین مشتریان خدمات وسرویس هایی شناخته شده اند که یک بار مورد رضایت آن ها قرار گرفته باشند.
درحالی که بازار توریسم معلولان همچون هر بخش دیگر صنعت توریسم نیازمند تامین نیازهای و شرایط خاص خود از نظر اطلاع رسانی، بررسی مشکلات اجتماعی ، مشکل هزینه های اضافه، دسترسی آسان به مقاصد توریستی و بالاخره حق برخورداری از اوقات خوش برای معلولان است.
شاید یکی از مهم ترین مشکلات در این زمینه مسائل اجتماعی باشد و از این میان مهم ترین مسئله نگاه و نگرش مردم در کشورهای میزبان است. زیرا این یکی از بزرگ ترین مشکلاتی است که یک توریست با ناتوانی های بدنی با آن مواجه است و حل این مسئله نه تنها برای توریست ها بلکه برای ارتقای سطح روابط اجتماعی در مقاصد توریستی نیز بسیار مفید است.
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
نخستین اجلاس بین المللی وزرای جهانگردی کشورهای اسلامی ـ کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی ـ به مدت 2 روز (دوازدهم و سیزدهم مهر ماه 1379) با حضور بیش از 40 کشور در شهر اصفهان برگزار شد. جمهوری اسلامی ایران به عنوان منادی گفتگوی تمدنها و تقریب بین مذاهب اسلامی در پایان ریاست دوره‌ای خود در سازمان کنفرانس اسلامی معتقد است که برقراری ارتباط میان ملل مختلف از مجرای جهانگردی و آشنائی آنها با فرهنگها، آداب و رسوم، پیشینه تاریخی و فرهنگی یکدیگر، موجب استحکام پیوندهای اجتماعی ملل گشته و در بسط تفاهم‌آمیز روابط بین‌المللی و صلح جهانی سهم بسزائی دارد. ایمان قلبی ایران اسلامی به این موضوع مهم را جهان پذیرفته و بی‌دلیل نیست که در سیزدهمین اجلاس مجمع عمومی سازمان جهانی جهانگردی به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران شعار جهانگردی سال 2001 تحت عنوان جهانگردی، ابزاری برای صلح و گفتگوی تمدنها را با اکثریت قاطع آراء به تصویب رساند.
جمهوری اسلامی ایران جریان جهانگردی بین المللی را در بین کشورهای مسلمان، ابزار مؤثری در تحقق اهداف سازمان کنفرانس اسلامی و ایجاد همبستگی اسلامی و توسعه همگرائی جهان اسلام و منبع توزیع ثروت عظیمی بین آنها دانسته و مطمئن است که کشورهای اسلامی بلحاظ برخورداری از تنوع فرهنگی، آداب و سنن، تنوع زیست محیطی، گوناگونی در خوراک، پوشاک، زبان و...، استعداد لازم برای گسترش صنعت گردشگردی و جذب گردشگر فیمابین و در سطح بین المللی را داراست. سیر تکوین تمدن بشری در مصر، طبیعت بکر و بی‌همتای کرانه‌های مدیترانه در لبنان، سواحل دریای مرمره و اژه در ترکیه، جزایر سبز اندونزی، پهنه نیلگون خلیج فارس و دریای عمان، بین النحرین، فرهنگ بی‌بدیل آسیای باختری و میانه و تمدن چندین هزار ساله ایرانی و اسلامی در ایران گوشه‌ای از امکانات گردشگری در جهان اسلام است. بر اساس برآوردهای سازمان جهانی گردشگری، سالانه بیش از 650 میلیون گردشگر در چرخه سیر و سفر و جهانگردی قرار دارند که بیش از 450 میلیارد دلار درآمد حاصله آن است امّا متأسفانه جهان اسلام سهم بسیار ناچیزی معادل 7% از کل در آمدهای جهانی صنعت گردشگری و جهانگردی را سال 1999 بخود اختصاص داده و در عوض جهانگردان مسلمان مبالغ هنگفتی را از طریق جهانگردی عاید دیگر کشورها کرده‌اند.
با توجه به کاستیها و عدم سرمایه‌گذاری مناسب جهان اسلام در صنعت گردشگری، اولین نشست وزرای جهانگردی کشورهای اسلامی فرصت مغتنمی را برای یافتن راهکارها، تبادل اندیشه‌ها و تجربیات و تدوین سیاست‌ها برای توسعه جریان جهانگردی کشورهای اسلامی بوجود آورد. ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در پیام افتتاحیه در اولین اجلاس بین المللی وزراء جهانگردی کشورهای اسلامی اظهار نمودند: «پیشرفتهای علمی ـ ارتباطی دم افزون نتوانسته جلوی میل سیری‌ناپذیر بشر امروز به سفر و جهانگردی را بگیرد. پس به جاست کشورهای اسلامی سیاست مدونی در این خصوص اتخاذ کرده، در جهت توسعه جهانگردی کیفی، گامهای عملی بردارند. تبلور تصمیمات وزراء و کارشناسان در اولین اجلاس فوق الذکر در بیانیه پایانی
آن بیشتر نمایان میشود. چنین به نظر می‌رسد که کشورهای اسلامی به درک و تفاهمی کامل در این موضوع دست یافته و اجلاس اخیر را به عنوان آغازین حرکت خود در جهت توسعه همکاریهای گردشگری در کشورهای عضو دانسته‌اند. ذکر بندهایی از این بیانیه هشت ماده‌ای خالی از لطف نیست؛
1ـ تصمیم به همکاری در زمینه‌های:
ـ توسعه تبادل اطلاعات و افزایش آگاهی عمومی.
ـ تشویق به و تسهیل همکاری بخش‌های خصوصی در زمینه جهانگردی.
ـ ایجاد فرصت‌های سرمایه گذاری در جهانگردی.
ـ تسهیل صدور ویزا برای جهانگردی کشورهای عضو با رعایت احترام به قوانین و مقررات.
- برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک جهانگردی.
2ـ از بانک توسعه اسلامی تقاضا میشود توجه خاصی به موضوع جهانگردی داشته و در چارچوب مقررات خود تسهیلاتی را برای توسعه جهانگردی در کشورهای عضو قائل بشود.
3ـ همچنین از اتاق اسلامی بازرگانی و صنایع (ICCI)، سازمان رسانه‌های جمعی کشورهای اسلامی (ISBO) و آژانس بین المللی اسلامی (IINA) در خواست میشود، اقدامات ملموسی را در توسعه جهانگردی با مشارکت بخش خصوصی، سازمانهای فرهنگی و محافل دانشگاهی اتخاذ نمایند.
4ـ از دبیر خانه OIC در خواست میشود راهکارهای جدیدی را برای توسعه همکاری با سازمان جهانی جهانگردی WTO در دیگر سازمانهای مشابه بین‌المللی مشخص نماید.
5ـ تصمیم به تأسیس کمیته پیگیری داشته تا بدین ترتیب قطعنامه‌ها و تصمیمات متخذه در اجلاس وزراء را پیگیری نموده فعالیتهای کشورهای عضو و مؤسسات وابسته و تخصصی و ارگانهای زیر مجموعه OIC را در خصوص جهانگردی هماهنگ نماید.
گفتنی است نمایندگانی از معاونت امور بین المللی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) در طول برگزاری اجلاس در این مراسم حضور داشته، ضمن تهیه گزارش و مصاحبه با میهمانان خارجی شرکت کننده، بر آن شدند علاوه بر معرفی ابعاد شخصیت حضرت امام(ره) و اندیشه‌های جهانی و وحدت‌بخش آن بزرگمرد، اماکن و مراکز منتسب به حضرتش را به علاقمندان گردشگر معرفی کرده و در خصوص نحوه ارتباط و همکاری آنان با مؤسسه راهنمایی‌های لازم را به عمل آوردند.
همچنینی همزمان با اجلاس، نمایشگاه جهانگردی کشورهای اسلامی نیز با حضور مراکز ایرانگردی و جهانگردی استانهای
مختلف کشور، نهادها و ارگانهای دولتی و چندین مؤسسه گردشگری خارجی در محل دائمی نمایشگاههای بین المللی اصفهان دایر بود. در این نمایشگاه که بمدّت یک هفته بر پا گردید مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) در دو بخش داخلی و خارجی حضوری فعال داشت و غرفه‌های آن همانند اجلاسها و نمایشگاههای قبلی از جنب و جوش خاصی برخوردار بود و شدیداً مورد توجه علاقمندان به حضرت امام(س) واقع شد.
در بحخش داخلی در سالن شماره 1ـ درست در مقابل درب ورودی نمایشگاه ـ، ماکت مربوط به بیت حضرت امام(س) در خمین طراحی شده بود که بر سر در آن جمله معروف آن حضرت با عبارت «من آمده‌ام تا بزرگواری و کرامت شما را حفظ کنم» نقش بسته و در محوطه داخل آن نیز آثار گرانبهای امام به زبان فارسی و تابلوهای مربوطه در معرض دید عموم قرار گرفته بود و همچنین مسابقات مختلفی برای کودکان و نوجوانان ترتیب داده شده بود. شایان ذکر است که برای افتتاح نمایشگاه توسط استانداری محترم اصفهان نیز غرفه مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) برگزیده شده بود.
امّا در بخش غرفه‌های خارجی یا معاونت امور بین المللی مؤسسه با حضوری فعالتر و با
در اختیار گرفتن سه غرفه کوشش کرده بود گوشه‌هایی از فعالیتهای برونمرزی خود را به بازدید کنندگان خود معرفی نماید. این فعالییتها عبارت بودند از:
ـ ارائه بیش ار یکصد و سی جلد از آثار حضرت امام(س) به هفده زبان رایج دنیا.
ـ ارائه بخشی از کتب تألیف شده در ارتباط با حضرت امام(ره) توسط اندیشمندان و نویسندگان خارجی.
ارائه فعالیت‌ها و خدمات سایت اینترنت مؤسسه معرفی CD صحیفه امام(س).
- ارائه تابلوهای عکس و پوسترهائی متنوع از امام(س) با زیرنویس‌های خارجی.
ـ نمایش فیلم‌هائی کوتاه در خصوص امام(س) و زندگی پربرکت ایشان.
بازدیدکنندگان غرفه‌های معاونت امور بین‌المللی، پس از بازدید عمدتاً نظرات، پیشنهادات و درخواست‌های خود را در دفتر یادبود مؤسسه درج کرده و در خصوص نحوه ارتباط و همکاری با مؤسسه توسط نمایندگان اعزامی راهنمایی شدند.
ضمناً یکی از فعالیتهای اصلی نمایندگان معاونت امور بین المللی گنجانیدن بازدید رسمی وزراء جهانگردی کشورهای اسلامی از نگارستان امام خمینی(س) بود که در این برنامه کلیه میهمانان خارجی شرکت کننده در اجلاس طی یک بازدید رسمی یکساعته در تاریخ سیزدهم مهرماه اقدامات به عمل آمده در بخش هنری مؤسسه را مشاهده کرده و در برنامه‌های متنوع در نظر
گرفته شده ذیل شرکت نمودند:
- بازدید از قسمتهای مختلف نگارستان آثار هنری
ـ ارائه توضیحات مختصر و مفید در خصوص زندگی و مبارزات حضرت امام(س) به میهمانان.
ـ سخنرانی معاونت محترم هنری مؤسسه در جمع وزراء و هیأت‌های همراه.
ـ پخش فیلم کوتاهی درباره حضرت امام(س) برای بازدید کنندگان.
کلام آخر اینکه، ممکن است مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) در نگاه اول برای گروهی از علاقمندان و دوستداران حضرت امام در داخل و خارج از کشور چندان شناخته شده نباشد ولی تجربه نشان داده است که هرگاه زمینه صحبت و موضوع حضرت امام(س) پیش می‌اید دوستداران آن حضرت مطالب عمیق و قابل توجهی را در خصوص ابعاد شخصیت حضرت امام(ره) مطرح می‌کنند. صحبت‌های آقای فرانچسکو فرانجیلا ـ دبیر کل سازمان جهانی جهانگردی، آقای ابراهیم کامارا ـ نماینده جهانگردی سنگال و آقای مهندس مشرف حسین ـ وزیر جهانگردی بنگلادش ـ سه تن از میهمانان شرکت کننده در اولین اجلاس بین المللی وزراء جهانگردی کشورهای اسلامی خود گواه روشنی بر این مدّعاست که بخشهایی از سخنان ایشان در پی می‌آید.
فرانچکسو فرانجیلا (دبیر کل سازمان جهانی گردشگری):
این سومین دیدار من از ایران است. حدوداً 10 سال پیش نیز دیداری از شهر اصفهان داشتم در ماه فوریه گذشته نیز، یک روز قبل از انتخابات ایران ملاقاتی به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتم و در این ملاقات یادداشت تفاهمی در زمینه گسترش صنعت گردشگری ایران به امضاء رسید. پس ادعا نمی‌کنم که کشور شما را کاملاً می‌شناسم چونکه ایران کشوری غنی و کاملاً پیچیده است که در حال تغییر و تحول می‌باشد. ولی من شاهد یک سری از حقایقی هستم که در ایران در زمینه‌های مختلف سیاسی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، پیشرفتهای چشمگیری داشته است.
به نظر من امام خمینی که دارای شخصیتی جهانی بود نه تنها تاریخ معاصر ایران بلکه تاریخ معاصر جهان را تحت تأثیر افکار و اندیشه‌های والای خویش قرار داده است.
من امروز صبح در اصفهان شاهد نمایشگاهی از آثار و تصاویر امام خمینی بودم که به صورتی مرتب و منظم آثار ایشان را به معرض نمایش گذاشته بودند.
بازدیدکنندگان متعددی اعم از دانش‌آموز و دانشجو برای بازدید از این نمایشگاه آمده بودند. من کاملاً تحت تأثیر آثار و تصاویر آن حضرت قرار گرفته بودم. به نظر من ابتکارآقای خاتمی و پیشنهاد ایشان مبنی بر گفتگوی بین فرهنگها و تمدنها، با موفقیت کاملی روبرو شد چگونه این اقدام تحسین همه اتحادیه‌های بین المللی را برانگیخت.
همه کشورهای جهان، ابتکار آقای خاتمی را با آغوش باز پذیرفتند و سازمان ملل متحد به همین مناسبت سال 2001 را سال گفتگوی تمدنها نامید. سازمان جهانی توریسم نیز به نوبه خود از این پیشنهاد استقبال نمود.
سال گذشته، مجمع شورای سازمان ملل ایران را برای برگزاری مراسم روز جهانی توریسم در سال 2001 انتخاب نمود و این عمل به خاطر ابتکار آقای خاتمی صورت گرفت. می‌دانید که ما هر سال، کشوری را بدین منظور انتخاب می‌کنیم به عنوان مثال امسال (سال 2000) آلمان را به خاطر نمایشگاه بین‌المللی مانوور برگزیده بودیم. تمام اعضاء سازمان جهانی توریسم به اتفاق آرا برای سال اینده ایران را به منظور بزرگداشت مراسم روز جهانی گردشگری اتنخاب کرده‌اند.
ابراهیم کامارا (نماینده وزارت امور گردشگری و جهانگردی سنگال) :
باید بگویم که پس از دیدار از ایران کاملاً تحت تأثیر قرار گرفتم. بایستی اذعان نمود که ایران در عصر حاضر به کلی دگرگون شده است. ایران پیشرفتهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... داشته است. این کشور دارای حکومتی انقلابی و اسلامی است و همه ما مسلمانان خود را پیرو این حکومت و رهبر عظیم‌الشأن آن می‌دانیم.
دیداری که از شهر اصفهان داشتم این امر را کاملاً برایم آشکار ساخت که ایران دارای منابع غنی فرهنگی، علمی و تاریخی است. ایران از لحاظ تکنولوژی پیشرفتهای قابل ملاحظه‌ای داشته و به سبب تنوع آثار تاریخی و فرهنگی می‌تواند به عنوان قطب مهّم صنعت گردشگری در نظر گرفته شود چونکه دارای قابلیتهای فراوان توریستی است.
آن چیزی که برای ما خیلی قابل توجه است این است که این کشور علیرغم مشکلات متعدد سیاسی، اقتصادی و بحرانهای فراوان دیگر، توانسته است مشکلات را یکی پس از دیگری از میان بردارد و موانع مختلفی را پشت سر بگذارد و قدرت عظیم خویش را به جهانیان نشان دهد. این کشور حکومتی را پایه‌ریزی کرده است که الگویی برای تمامی کشورهای اسلامی می‌باشد. توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و... این کشور کاملاً قابل مشاهده است. همه کشورهای اسلامی مخصوصاً رهبران آنها باید ایران را الگوی خود قرار دهند.
در هر کشوری آثار و ابنیه تاریخی وجود دارند که برای این کشور ارزشمند می‌باشند. در ایران مراکز و اماکن متعلق به امام خمینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و مطمئناً دارای جنبه توریستی هم می‌باشند. فکر می‌کنم که دیدار از این اماکن و مراکز توجه هر بیننده مسلمانی را جلب کند برای اینکه آثار فرهنگی، انقلابی و اسلامی فراوانی را می‌توان در این مراکز پیدا نمود که ما را در شناختن جنبه‌های مختلف شخصیتی امام خمینی و طریقه زندگانی و طرز تفکر آن حضرت راهنمایی می‌کنند. بر کسی پوشیده نیست که ایران دارای آثار تاریخی و فرهنگی متعددی است، بنابراین باید در امر جذب گردشگران سرمایه گذاری لازم را داشته باشد. باید قبول کنیم که همه کشورهای اسلامی دارای آثار فرهنگی و تاریخی غنی هستند، بنابراین وزرای جهانگردی کشورهای اسلامی وظیفه دارند که با همکاری یکدیگر در گسترش صنعت گردشگری بکوشند. بایستی به این صنعت بها بدهیم و در حفظ ارزشهای تاریخی و فرهنگی کشورهای اسلامی و شناساندن آنها به کشورهای دیگر کوشا باشیم. نباید شاهد این قضیه باشیم که فقط کشورهای غربی در مورد گردشگری پیشرفت داشته باشند چونکه همه کشورهای اسلامی اعم از ایران، سنگال و... دارای آثار و ابنیه تاریخی متعددی هستند که با برنامه ریزی و همکاری یکدیگر می‌توانند در امر جهانگردی و گسترش صنعت گردشگری سرمایه گذاری کنند و بدین وسیله آثار و معماری اسلامی را به جهانیان نشان دهند و یک صنعت گردشگری متناسب با اهداف و برنامه‌های اسلامی پایه ریزی نمایند.
کاملاً علاقه‌مندم که با این مؤسسه همکاری نزدیک داشته باشم. برای اینکه مطمئن هستم همکاری بنده با این مؤسسه، برایم جالب توجه و مفید خواهد بود. امیدوارم بتوانم در گسترش آثار و اندیشه‌های حضرت امام خمینی در سنگال گامهای مثبتی بردارم، چونکه بر این امر واقف هستم که امام خمینی نه تنها رهبر و پیشوای ملت ایران بلکه رهبر کل مسلمانان جهان بود، به همین خاطر همه مسلمانان وظیفه دارند افکار و اندیشه‌های آن حضرت را الگو قرار دهند و در پیشبرد اهداف مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی بکوشند. همه ما می‌دانیم که امام خمینی محدود به مرزهای ایران نمی‌باشد و آوازه ایشان از این مرزها فراتر رفته و به گوش کلیه جهانیان رسیده است. او تنها متعلق به ایران نیست بلکه متعلق به کل دنیاست. او پیام آزادی و انسانیت را به همه انسانها به ارمغان آورده است.
امام خمینی با یاری خدا و با تکیه بر ارزشهای الهی، اسلامی، برای رهایی ملت ایران از دست ستمگران زمان به پا خاست و این ملّت را از یوغ استعمارگران نجات بخشید و به جهانیان نشان داد که با وحدت و همبستگی می‌توان در مقابل ظلم و جور مقاومت کرد. ایشان حکومتی را در ایران پایه‌ریزی کردند که الگویی برای همه کشورهای اسلامی شد.
مشرف حسین (وزیر جهانگردی و توریسم بنگلادش):
لازم می‌دانم به دولت ایران به خاطر برگزاری اجلاسی آن هم در سطح بین‌المللی وزراء پیرامون مسأله جهانگردی تبریک بگویم. چنین سمینارهایی علاوه بر آنکه سبب میشود که به مسأله جهانگردی بیشتر توجّه شود، رقابت میان آژانسهای مسافرتی را نیز آشکار‌تر می‌سازد و علاوه بر آن سبب تقویت و استحکام روحیه برادری میان مسلمانان میشود. از طریق جهانگردی یکدیگر را بهتر می‌شناسیم. به وسیله جهانگردی و مسافرت است که صلح و آرامش نیز بدست می‌اید. منابع باستانی بیشتری شناخته میشود و تجربیات جدیدتری کسب خواهیم کرد.
البته همان طور که ملاحظه می‌فرمائید جهانگردی به سرعت رو به رشد و توسعه است. در چنین شرایطی رقابت در زمینه اسلامی هم می‌تواند سودمند و مفید واقع شود. ما، در کشورمان نسبت به ایران نظریات بسیار خوبی داشته و داریم در زمیهه جهانگردی هم ما شرکتهای ایرانی بسیاری را داشتیم که در این کنفرانس شرکت نمودند. همانطور که عرض کردم روابط دو جانبه بسیار خوبی میان ما و ایران برقرار است. جاهای زیادی را در ایران بازدید کردم. هنر اصیل و باستانی، فرهنگ، تاریخ، تاریخ فرهنگی ایران را بازدید کردم و این جاهای تاریخی علاوه بر سرگرم ساختن من دراین مدت، سبب شد که از اقامتم در ایران بسیار بسیار لذا ببرم.
آرامگاهها، زیارتگاهها که از دهه 18 جزء آثار باستانی به شمار آمده‌اند. ما باید این آثار را حفظ کنیم و در جهت نگهداری آنها بکوشیم. ما باید نوعی تنوع و سرگرمی هم در بازدید از این آثار ایجاد کنیم. پس یکی از پیشنهادات اینجانب ایجاد تفریح و سرگرمی در کنار این مکانهای مقدس و اسلامی است. دوم اینکه: باید سعی کنیم که جاذبه‌های توریستی را با برنامه‌ریزی خوب و به ویژه در کشورهای اسلامی تقویت نماییم که این هدف با ایجاد و تاسیس بازار و... قابل دستیابی است و بدین وسیله بازید ازکشورهای اسلامی و صنعت جهانگردی و توسعه و رونق می‌یابد.
سوم: توسعه و گسترش تورهای دسته جمعی و تشویق به جهانگردی از طریق گروههای دسته جمعی است. چهارم: سرمایه‌گذاری از طریق جاذبه‌های توریستی است که این هم خود عامل مؤثری در گسترش و توسعه بخش و جهانگردی دارد. پنجنم: آسان‌سازی برخی از مشکلات است که به واسطه آنها راحتتر و بهتر به دیگر کشورهای اسلامی می‌توان سفر کرد. ششم: انتصاب هیئت‌های نمایندگی است که با توجیه احتمالات جهانگردی به تقویت روحیه برادری و اسلامی امت مسلمان کمک می‌کند. بسیاری از منابع طبیعی ارزشمند نظیر جنگلها، آبگیرها و سواحل در کشورهای اسلامی به دست فراموشی سپرده شده‌اند که باید به آنها توجه بیشتری معطوف شود تا با جذب توریست سبب استحکام روحیه اسلامی و برادری شود.
به نظر من با حفظ بافت اجتماعی و ارائه و حفظ میراث فرهنگی، هنر، فرهنگ، و زیبائیهای طبیعت نظیر حیات وحش‌ها، جنگلها، آبگیرها و سواحل می‌توان به توسعه و رونق جهانگردی در کشورهای اسلامی کمک کرد. چرا که همه جهانگردان مایاند و دوست دارند که بی‌وقفه و بدون استراحت به گردش و سیاحت بپردازند. اما در بسیاری از جاها طبیعت دست نخورده باقی مانده است و این یکی از مواردی است که امام خمینی هم به آن اشاره داشته‌اند. در حالیکه برای جهان متمدن امروزی دست نخوردگی طبیعت خود مشکل بزرگی برایشان به حساب می‌اید.
منبع: پایگاه حوزه، برگرفته از مجله حضور، پاییز 1379، شماره 33
به نظر می رسد جهانگردی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مورد بی مهری قرار گرفته است. این پدیده که می توانسته به عنوان یکی از قدرتمندترین ابزارها در خدمت اسلام و انقلاب اسلامی قرار گیرد، از سوی طرفداران و دوستداران انقلاب با نگاهی بدبینانه، ارزش گذاری شده و به همین جهت، تاکنون حرکتی جدی و اساسی در جهت راه اندازی و گسترش آن انجام نشده است. شاید مهم ترین عامل در پدید آمدن چنین برداشتی از سوی مسؤولان آن بوده که این مساله هم بد مطرح شده و هم بد از آن دفاع شده است.
بیش تر وقتی سخن از پذیرش جهانگرد می رود، می بینیم مردم ما بر این انگار و پندارند که می خواهیم افرادی عیاش، لاابالی و خوش گذران را به کشورمان بیاوریم و در جهت آماده سازی سازوبرگ خوش گذرانی آنان تلاش کنیم و ارزشهای اسلامی جامعه خود را بر سر راه آنان قربانی کنیم. و آن گاه که کسانی از گسترش دادن این نعت به دفاع بر می خیزند پیش از همه بر درآمدها و دلارهای به دست آمده از این صنعت در جهان امروز تکیه می کنند و به ضرورت دست یابی جامعه ما به سهم خود از این بازار پرسود پای می فشارند، نتیجه این می شود که مردم معتقد، اصیل، مؤمن و مسلمان جامعه ما با یک حساب ساده به این نتیجه می رسند که ما حاضر نیستیم ارزشهای اسلامی و انقلابی خود را با هیچ چیز دیگری عوض کنیم و عطای سود سرشار این صنعت را هم به لقایش می بخشیم.
به نظرنگارنده، باید این پدیده را از دیدگاهی دیگر به بوته بحث و بررسی قرار داد. حقیقت این است که امت اسلامی ما، پس از قرنها تحمل سلطه های طاغوتی، مردانه به میدان آمده، همه هستی خود را در کفه اخلاص نهاده و با ایثار سرمایه های ارزشمندی، همچون جوانان برومند و مسلمان، یک نظام چند هزار ساله را از بیخ وبن برکنده و آن را به زباله دان تاریخ سپرده است. این ملت می خواهد بازگشت به فطرت انسانی را در جهان بشری فریاد کند و تمامی دین باوران جهان را به یگانگی و اتحاد در برابر شیطان ها و شیطان پرستان فراخواند و بدین گونه مستضعفان و محرومان را به رهایی از زنجیر بردگی ستم پیشگان نوید دهد و تشنگان فضیلت و معرفت را که از چپ گرایی و راست گرایی خسته و سرخورده شده، در آستانه نومیدی قرار گرفته اند، از زلال گوارای آموزه های آسمانی مکتب وحی سیراب سازد. البته آشکار است که شب پرستان نیز ساکت ننشته اند و در دو دهه گذشته تمامی توان و ابزار خود را به کار گرفتند تا این فریاد را در گلو خفه کنند; از این روی، با تمام قدرت و توان در بوقهای تبلیغاتی خود دمیدند و آنچه از دروغ و تهمت و بهتان و افترا در کیسه داشتند، به این حرکت نسبت دادند، تا شاید بتوانند از صدور این بینش جلوگیری کنند و البته تا اندازه ای هم به خواسته های خود دست یافته و ذهن و اندیشه ساده دلان را بازیچه خواسته ها و هوسهای خود ساخته اند.
از سوی دیگر، بارها و بارها سخنان دلنواز معمار و بنیانگذار انقلاب اسلامی، امام راحل خمینی کبیر را به گوش جان شنیدیم که تاکید می کرد:
«مقصود ما از صدور انقلاب برخورد قهرآمیز و کاربرد سلاح و اقدام نظامی نیست. منظور ما انتشار شعاعهای نورانی این تفکر است که ادیان الهی و تعالیم آسمانی توان ایجاد و اداره یک جامعه سالم و متکامل انسانی را دارند.»
بنابراین، صدور انقلاب اسلامی، یک مقوله فرهنگی است و به طور طبیعی ابزارهای ویژه خود را می طلبد و جهانگردی و پذیرش افرادی از دیگر ملتها به عنوان میهمان، اگر با شرایط مورد نظر انجام گیرد، می تواند به عنوان یکی از کاراترین ابزارها در خدمت این هدف مقدس قرار گیرد. در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بارها شاهد کارایی و خوش آیندی دیدار خارجیان از ایران اسلامی بوده ایم. آنان که در این سالها از ایران دیدن کرده اند، جامعه ما را به طور کامل جدای از تصویری یافته اند که ازکشور ما در رسانه های خارجی ترسیم می شود و بازتاب می یابد. بیش تر آنان پس از بازگشت به بیان حقایق پرداخته اند و شماری خود مبلغ توانمندی ارزشهای انقلابی و اسلامی جامعه ما شده اند و پرده تزویر و دروغ دشمن ساخته را از چهره تابناک این حقیقت برداشته اند. همه به یاد دارند که خبرنگار آمریکایی پس از شرح کمالات عارفانه و زندگی زاهدانه
امام راحل در گزارش از شبهای تاریک تهران در جنگ شهرها نوشته بود:
«امنیت شبهای تاریک تهران از روزهای روشن نیویورگ بیش تر است.»
هزاران نمونه از این تجربه در سالهای گذشته، می تواند جایگاه واقعی مساله جهانگردی را به خوبی روشن کند، تا به خوبی دریابیم که وقتی سخن از جهانگردی می گوییم، هدفهای فرهنگی والایی را در نظر داریم که سرلوحه برنامه تمامی انبیاء و مصلحان تاریخ بوده است. سخن از آشنا کردن انسان خود باخته امروز با فطرت الهی خویش است. سخن از صدور فرهنگ و تعالیم عالیه اسلامی است; نه ماجرای سود و بهره و درآمد و دلار. اگر چه سودها و بهره های مادی جامعه اسلامی نیز امری مهم و ارزشمند است و تلاش برای دستیابی به درآمد بیش تر نیز تلاشی ستودنی، ولی در فرهنگ متعالی اسلام، مسائل مالی و اقتصادی آن درجه از اعتبار را ندارندکه بتوانند هدف جامعه اسلامی قرار گیرند.
باری، بایسته است مساله جهانگردی را در ضمن بحثهای زیر مورد بررسی قرار دهیم:
1 . آثار و بهره های جهانگردی برای جمهوری اسلامی ایران
2 . تواناییها، ابزارها، کششها و گیراییهای ما برای جذب جهانگرد
3 . نارساییها، دشواریها و بازدارندها.
4 . راهکارهای پیشنهادی.
1. آثار و بهره های جهانگردی
جهانگردی نیز همانند هر پدیده دیگری دارای آثار و بهره های خوش آیند و ناخوش آیند است. این آثار هم بر جهانگرد و هم نسبت به جامعه میزبان در زمینه های گوناگون خود را نشان می دهند. در این مبحث، با توجه به هدف همایش، ما بیش تر، به آثار و بهره های جهانگردی نسبت به جامعه میزبان می پردازیم و تلاش داریم حتی الامکان به آثار مهم بپردازیم، تا رعایت اختصار هم شده باشد. در ضمن، در این مبحث تنها به بررسی آثار و بهره های خوش آیند و درست می نشینیم و بهره های ناخوش آیند و ناساز را در مبحث سوم تحت عنوان «نارساییها، دشواریها و بازدارنده ها» یاد خواهیم کرد.
آثار فرهنگی و علمی جهانگردی
الف. انتقال مفاهیم عالی اسلامی به بازدیدکنندگان از ایران اسلامی
امروزه کشور ما پرچمدار اسلام انقلابی و تشیع در جهان است. مردم ما با انگیزه های مذهبی در میدان سیاست حضور یافته، طومار نظام ریشه دار ستم شاهی را در هم پیچیده و در تمام مدت پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در برابر قدرتمندان دنیا سینه سپر کرده اند. ما بحق بر این باوریم که دین می تواند جامعه را به خوبی اداره کند. مردم را با هم متحد و منسجم نماید، آن گونه که بتوانند به صورت یکپارچه در برابر دشمنان ایمان، عقیده و کشورشان ایستادگی کنند. البته در تمام این سالها، بنگاههای تبلیغاتی شرق و غرب هم بیکار ننشسته اند و تبلیغات زیادی علیه اسلام و انقلاب اسلامی درجهان مطرح کرده اند.
بنابراین، ما در کشورمان گفتنیهای بسیار برای مردم جهان داریم:
می توانیم نشان دهیم که مردمی با ویژگیهای اعتقادی و احکام دینی خود قادرند کشورشان را در سطحی درخور پذیرش اداره کنند.
نشان دهیم که یک جامعه می تواند بدون گرایش به عوامل فساد، زندگی شرافتمندانه ای داشته باشد.
بگوییم که زنان می توانند با حفظ ارزشهای والای خود و بدون این که وسیله شهوترانی هرزگان باشند، در اداره جامعه و ارائه خدمات ارزشمند علمی، فرهنگی و تربیتی نقش والای خود را ایفا کنند.
بگوییم که یک ملت با تکیه به تواناییهای خود و بدون دریوزگی از مستکبران جهان و باج دادن به این و آن و حتی با همه تحریمها و محاصره های سیاسی، اقتصادی و... می تواند گامهای بلندی در مسیر سازندگی بردارد.
بگوییم که آیین حیات بخش اسلام می تواند استعدادهای درونی و بیرونی پیروان خویش را شکوفا سازد و هم در مسائل مادی و هم در امور معنوی، ارزشمندترین گامها را در مسیر تکامل، پیش پای حق جویان قرار دهد.
و ناگفته پیداست که این خود دستاورد بزرگی است و نقش جهانگردی را در گسترش فرهنگ اسلامی و خنثی کردن توطئه های شیطانی دشمنان اسلام و انقلاب اسلامی به خوبی نشان می دهد.
اگر هر ساله گروههایی از برادران مسلمان ما به ایران بیایند، گرایشهای مذهبی مردم ما را ببینند، شاهد برپایی نمازهای جماعت در مساجد باشند، شدت علاقه مردم را به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و قرآن کریم ببینند، آیا باز هم تبلیغات استکبارجهانی و ایادی آن غلبه پیروان اهل بیت(ع) تاثیری خواهد داشت؟
در واقع ما می توانیم با گسترش جهانگردی حقایق را در مورد اسلام به غیرمسلمان و در مورد تشیع به برادران اهل سنت نشان دهیم و بدین وسیله، تمامی توطئه های دشمنان اسلام و تشیع را نقش بر آب کنیم.
در طول تاریخ نیز، می بینیم که یکی از انگیزه های بسیارکارا در گسترش اسلام، عملکرد مسلمانان و اثرگذاری جاذبه های آن در علاقه مند کردن دیگران به اسلام بوده است. شاید یکی از مصادیق اصلی کلام امام زین العابدین(ع) که فرمود: «کونوا دعاة للناس بغیر السنتکم » همین باشد.
ب . ایجاد حرکت و پویایی در فرهنگ جامعه
همان گونه که سفر به جوامع دیگر و آشنایی با نقاط ضعف و قوت فرهنگها حاکم بر دیگر جامعه ها، سبب ایجاد روشن بینی و دانایی و گسترش دید و بینش در شخص جهانگرد می گردد و به همین جهت در آموزه های اسلام سیر و سفر مورد تشویق و سفارش قرار گرفته است، تا آن جا که قرآن کریم، بارها مسلمانان را تشویق می کند تا به سیروسیاحت بپردازند، با فرهنگها س مختلف و برداشتهای گوناگون از زندگی در اقوام و ملل دیگر آشنا شوند، به فرجام شوم کژاندیشان بدکردار پی ببرند و از بهره های ناساز و کجرویهای آنان عبرت بگیرند و پند بیاموزند و در برابر، از نقطه قوتهای زندگی آنان بهره مند شوند و دستاوردهای علمی آنان را ببینند و فراگیر و بدین سان به دادوستد فرهنگی، که می تواند پدیده ای والا و ارزشمند در جهت تکامل فرهنگ بشری به شمار آید، ارج نهاده است. به همان گونه حضور جهانگردان خارجی از ملتها و قومهای دیگر با فرهنگهای گونه گون می تواند سبب حرکت و پویائی در فرهنگ جامعه میزابن باشد.
ج . وارد کردن ضربه نهائی بر پیکر فرهنگ پست غربی
مدتهاست که متفکران غربی به پوچی فرهنگی در جامعه های صنعتی اعتقاد یافته امیدوارانه در انتظار گذر به دوران فرا صنعتی به سر می برند. آنان در آرزوهای خود جهانی را تصویر می کنند که در آن مردم به فرهنگی یگانه و یکسان رسیده اند و فرهنگهای ملی و منطقه ای آنان را از یکدیگر جدا نمی کند. جهانی که در آن تمامی هم و غم انسانها صرف تولید بیش تر نشود و به جای آن به بالا بردن زندگی و میزان آسایش انسانها توجه شود. جهانی که در آن هر روزه شاهد جنگها و برادرکشیها نباشیم و تمامی گروهها و اقوام و اقشارجامعه در کنار هم با مسالمت و برادری زندگی کنند. جهانی که در ان دانش بشری جایگاه خود را داشته باشد و در خدمت انسان به کار رود و نه این که علم تبدیل به بتی بزرگ گردد و انسانیت انسان، بر در معبد علم قربانی شود. (1)
با کمال افتخار باید گفت: ایران اسلامی که امروزه پرچمدار اجرای آموزه های آسمانی این دین مبین شده است، گام بلندی در مسیر محقق ساختن این هدف والا برداشته است.
آیا در جامعه ما همه قومها و گروهها، تحت لوای فرهنگ اسلامی به وحدت کلمه نرسیده اند؟
آیا در آموزه های اسلام، به کمال و رفاه معنوی انسان بیش از نیازهای مادی و اقتصادی او توجه نشده است؟
آیا این اسلام نیست که مرزهای موجود بین جامعه های اسلامی را به رسمیت نمی شناسد و نوید ایجاد یک جامعه جهانی را به انسان ها می دهد؟
آیا در فرهنگ عالیه اسلامی ایجاد جامعه ای سرشار از عدل و برابری و زندگی انسانها همراه با صلح و صفا نوید داده نشده است؟
آیا در دیدگاه این مکتب الهی نیست که انسان جایگاه خلیفة اللهی را به خود اختصاص داده و اشرف آفریده ها به شمار آمده و تاج کرمنا بر سرنهاده است و دانش را چون دیگر ابزارها مسخر خویش ساخته است؟
جهانگردانی که پای بر خاک ایران اسلامی می نهند، می توانند با چشمانی تیزبین و نکته سنج کعبه آمال متفکران غربی را در ایران و اسلام بیابند. بازتاب و انتقال این حقایق به دنیای سرگشته امروز، می تواند به مانند آخرین ضربه، فرهنگ پست غربی را در هم بکوبد و فجر صادق صبح امید را به جامعه بشری نوید دهد.
آثار اقتصادی جهانگردی
همان گونه که پیش از این گذشت، اگرچه بهره های اقتصادی جهانگردی از دیدگاه اسلام نمی تواند به عنوان هدف مورد توجه قرار گیرد، ولی به عنوان انگیزه و سببی کار را به سود جامعه اسلامی نقش مهمی ایفا می کند، از این روی، به این امر نیز اشاره ای خواهیم داشت:
گردشگری در اشکال گوناگون: ایرانگردی و جهانگردی به معنای کشاندن جهانگردان به ایران، آثار ارزنده اقتصادی نیز به همراه دارد.
امروزه جهانگردی می تواند به عنوان منبع درآمد بسیار مهمی، حتی بیش از منابع نفت، در اقتصاد کشورها ایفای نقش کند. درآمدهای بالای ارزی کشورهایی مانند فرانسه، انگلیس، یونان و... از صنعت جهانگردی نشان می دهد که ما هم می توانیم روی این نعت به عنوان یک منبع درآمد جدی، حساب کرده در راه رسیدن به هدف «اقتصاد بدون نفت » از آن بهره برداری کنیم.
ما نمی توانیم این حقایق را از نظر دور بداریم :
نخست آن که، چاههای نفت کشور ما هچون دهه های پیش غنا و فشار کافی را ندارند.
دو دیگر، اقتصاد متکی به نفت کشور ما، در نتیجه دسیسه ها و توطئه های استکبار جهانی و نوسانات موجود در بازار نفت، اقتصادی لرزان و بی ثبات خواهد بود.
جهانگردی با پایین ترین درآمد، پانصددلاری برای هر جهانگردی، به خوبی می تواند به عنوان یک منبع غنی برای کشور ما به حساب آید. ایجاد اشتغال و گسترش شغلهای جانبی و ازدیاد درآمد ناخالص ملی از اثر ارزشمند اقتصادی جهانگردی خواهد بود.
حقیقت این است که ما تا کنون از این منبع بزرگ اقتصادی بهره برداری شایسته ای نکرده ایم. از مجموع حدود چهارصد میلیارد دلار درآمد جهانگرد در جهان، درآمد کشور ما (با همه مبالغه ای که در ارقام می شود) تنها حدود دویست و پنجاه (250) میلیون دلار یعنی به نسبت 1600/1 بوده است (2) ، در حالی که درآمد فرانسه حدود سی (30) میلیارد دلار و چین حدود ده (10) میلیارد دلار بوده است. (3)
اینک برای آن که روشن شود چه تواناییها و استعدادهایی درکشور ما برای کشش جهانگرد وجود دارد و تا چه حد از این سرمایه ها استفاده کرده ایم، بد نیست نگاهی گذرا به گیراییها و جاذبه های جهانگردی کشورمان داشته باشیم.
2. تواناییها و گیراییهای کشور ما برای جذب جهانگرد
کشور ما جزء ده کشور اول جهان از نظر تواناییها، گیراییها و جهانگردی شناخته شده است. گونه های گونه گون تواناییهای ما برای کششش و ربایش جهانگرد عبارتند از:
گیراییها و کششهای مذهبی وزیارتی
ایران از دهه های آغازین ظهور اسلام، جایگاه ویژه ای را در میان کشورهای اسلامی به خود اختصاص داد و به دلیل عشق و ارادتی که ایرانیان نسبت به خاندان پیامبر اکرم(ص) از خود بروز دادند، این سرزمین به پناهگاهی امن برای سلاله نبی اکرم(ص) و دوستداران ائمه هدی و دیگر کسانی که از جور و ستم خلفا ناچار به ترک خانه و خانواده خود می گشتند، تبدیل شد; از این روی، امروزه شاهد برپایی صدها بقعه متبرکه در جای جای میهن اسلامی مان هستیم. این مراکز هر ساله مورد زیارت بسیاری از پیروان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) قرارمی گیرند. حرم مطهر حضر رضا(ع) در مشهد، آستانه مقدس حضرت معصومه(س) در شهر مقدس قم، بارگاه حضرت شاه چراغ در شیراز، حرم مطهر حضرت عبدالعظیم در تهران و بقعه سید جلال الدین اشرف در آستانه اشرفیه گیلان، (4) مهم ترین این مشاهد مشرفه به شمار می آید.
این گونه جاذبه ها اختصاص به پیروان مذهب تشیع ندارد، بلکه دیگر مذاهب، فرق و اقلیتهای دینی نیز مراکز زیارتی ویژه خود را در این مرز و بوم دارند. از باب نمونه می توان به مقبره شیخ جام درخراسان، مسجد جامع سنندج، کلیساهای ارامنه در آذربایجان و اصفهان و بعضی مراکز مذهبی زردشتیان اشاره کرد.
گیراییها و کششهای فرهنگی
در کشور ما، قومها و طایفه های گوناگونی زندگی می کنند و هر یک دارای آداب و رسوم و فرهنگی ویژه خود هستند. اقوام مختلف همانند فارس، ترک، بلوچ، لر، ترکمن و قبیله های عرب هر یک مراسم ویژه خود را به مناسبتهای مختلف دارند که البته مهم ترین آنها مراسم مذهبی، ازدواج، ورزشهای محلی و... بوده و می توانند دوستداران فرهنگ ملل را به خود جذب کنند.
افزون بر آن، وقوع انقلاب اسلامی و اداره جامعه بر مبنای فرهنگ متعالی اسلام و برقراری آیینها، ترازها و معیارهای ویژه این مکتب در زوایای جامعه اسلامی ما، خود می تواند علاقه مندان فراوانی را برای دیدار از این کشور و باهدف آگاهی از چند و چون این دگردیسی بزرگ و شگفت قرن، به خود جلب کند.
گیراییها و کششهای باستانی و تاریخی
ایران مرکز یکی از تمدنهای باستانی بشری است و آثار باستانی موجود در آن، به عنوان روشن کننده بخش عظیمی از تاریخ تمدن بشری، جاذبه های ارزشمندی را برای جهانگردان تشکیل می دهند.
از آن جمله می توان به تخت جمشید، پاسارگاد، بیستون، بیشاپور، طاق بستان و کتیبه های موجود در جای جای این سرزمین اشاره کرد. بناهای تاریخی پس از اسلام نیز همچون بناهای موجود در اصفهان، مانند چهلستون، عالی قاپو، مسجد و مدرسه شیخ لطف الله، منارجنبان، مسجد امام و دیگر بناهای تاریخی همچون گنبد سلطانیه، گنبدکاووس، بازار و مسجد وکیل و... همه وهمه، جاذبه های بسیار قوی برای جهانگردان محسوب می شود. (5)
گیراییها و کششای طبیعی
وضعیت جغرافیایی کشور ما و گوناگونی آن از نظر اقلیمی، خود گیراییهای درخور توجه به شمار می آید. در بیش تر فصلهای سال می توان در این کشور انواع مختلف شرایط اقلیمی را شاهد بود. مناطق سر سبز شمال برای گروهی و کویرهای خشک و بی آب و علف برای گروهی دیگر گیرا و با کشش هستند. در بیش تر فصلهای سال شرایط آب و هوایی گوناگون را در کشور داریم. در همان زمان که گروهی در بلندیهای البرز و زاگرس و الوند به ورزشهای زمستانی مشغولند، گروهی دیگر می توانند در سرزمینهای جنوب به شنا و ورزشهای آبی بپردازند.
کوهها و دره های زیبا، آبشارها، آبهای معدنی، دریاچه ها، گونه های فراوان جانوری و حیات وحش و... نیزجزء این گونه جاذبه ها بشمارند.
گیراییها و کششهای هنری، ادبی و علمی
فرهنگ و ادب پارسی در برهه هایی از تاریخ در جای جای مشرق زمین نفوذ داشته و با تاریخ و فرهنگ اقوام بسیاری عجین شده است; از این روی، بسیارند کسانی که آرزوی زیارت بزرگ مردان تاریخ و ادب این مرز و بوم را در دل دارند. چه دلهای شیفته ای که آرزو دارند آرامگاه سعدی را زیارت کنند و بر مقبره فردوسی، یاد حماسه های شاهنامه را گرامی دارند و یا بر تربت حافظ اشعار عارفانه او را زیر لب زمزمه کنند و یا بر بقعه بزرگانی چون خیام، ابن سینا، باباطاهر و... یاد آنان را زنده کنند.
دانشگاهها، حوزه های علمیه، موزه ها، مراکز تحقیقاتی، کتابخانه ها و دیگر مراکز علمی نیز گیراییهایی برای شیفتگان دانش به شمار می آیند.
اینک با توجه به آثار و بهره های بسیار سودمند فرهنگی، علمی، اجتماعی و اقتصادی که برای جهانگردی برشمردیم و نقش مهمی که از زوایای گوناگون برای آن قائل شدیم و جاذبه های بسیاری که یاد کردیم، ضروری به نظر می رسد به این مساله بپردازیم که:
چگونه است که تا امروز نتوانسته ایم در این زمینه به گونه خوش آیند حرکت کنیم و از آثار شایسته و سودمند جهانگردی بهره مند شویم؟ چه بازدارنده هایی در این راه وجود داشته است؟ آیا می توان این بازدارنده ها را از سر راه برداشت؟
3. نارساییها، دشواریها و بازدارنده ها
البته می توان بازدارنده ها و دشواریهای بسیاری را در این زمینه نام برد. از جمله:
ءتبلیغات ناشایستی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در سطح بین المللی علیه ایران و انقلاب اسلامی جریان داشته است.
سیاست گذاری درست و فراگیر نکردن
سخت گیری وقانونهای دست و پاگیر در دادن ویزا به مشتاقان دیدار از ایران، تا آن جا که حتی عاشقان انقلاب اسلامی و دوستداران زیارت مشاهد مشرفه توفیق ورود به ایران را پیدا نمی کنند و یا طول مدت دادن ویزا، حتی برای موارد ضروری، آنچنان است که خواستاران را ناامید و منصرف می سازد.
برخوردهای غیرمنطقی و نامتوازن که در فرودگاه ها و سایر مبادی ورودی از سوی پلیس، گمرک انجام گرفته و برای همه مسافران، چه از داخلی و خارجی، زمینه های ناخشنودی و بدبینی را فراهم کرده است.
احساس امنیت کامل اجتماعی و قضائی نکردن جهانگردان (6) . این امر از بعضی برخوردهای غیرمسوؤلانه و در بعضی موارد، از تخلفات آشکار ناشی می گردد و نقش بسیار مهمی در جلوگیری از گسترش جهانگردی در ایران دارد.
نارساییهای موجود در زمینه گسترش و تجهیز تاسیسات، اقامتگاهها، هتلها، راهنمایان آشنا به زبان های خارجی و...
بدبین بودن مردم نسبت به خارجیان، که خود نابسامانی و دشواری فرهنگی به شمار می آید و در بسیاری از موارد سبب ایجاد دیگر دشواریها و بازدارنده ها می گردد.
این برداشت نادرست از جهانگرد و جهانگردی، متاسفانه در ذهن بیش تر مردم ما وجود دارد و سبب شده است بیش تر مسوؤلان به خاطر رویارو نشدن با افکار عمومی جامعه، گامی در راه گسترش این صنعت برندارند. این برداشت عبارت است از:
بیش تر جهانگردان از جامعه های غربی و افرادی هستند که به بی بند و باری و خوشگذرانی عادت کرده اند. از این روی، حضور آنان آسیبهای جبران ناپذیری بر ارزشها، فرهنگ، عفت و نظم حاکم بر جامعه ما وارد خواهد آورد.تلاش برای گسترش جهانگردی در کشور ما، بستگی دارد با سکوت در برابر انحرافهای فکری و اخلاقی جهانگردان، آماده کردن وسائل عیش و نوش آنان، دم بر نیاوردن در برابر خواسته های مردان هوسران، شرابخوار، مست و زنان عریان ایشان. وجود چنین افرادی و ظهور چنان مناظری آثار ناشایست و جبران ناپذیری بر روحیه و طرز تفکر مردان، زنان و جوانان ما خواهد داشت و جامعه ما را به سراشیبی سقوط و انحراف خواهد کشید.
همین برداشت است که سبب شده هیچ یک از مسوؤلین به فکر اقدام عملی جدی در جهت گسترش جهانگردی نباشند و برنامه همه جانبه و فراگیری در این زمینه تدوین نگردد. حتی در برنامه های دولت کوچک ترین توجه واشاره ای به این امر مهم دیده نشود. افکار عمومی موضعی شدید و سخت علیه جهانگردی در ایران اسلامی بگیرد. جوانهای متدین و پایبند هر حرکتی را برای راه انداختن چرخ جهانگردی در کشور، حرکتی انحرافی و مخالف اصول و ارزشهای اسلامی بینگارد و خود را در هرگونه برخورد و رویارویی با جهانگردی و جهانگردان مجاز و بلکه ماجور بدانند.
تمامی این عوامل به عنوان بازدارنده های جهانگردی ایفای نقش کرده اند و نتیجه این شده است که ما با داشتن بهترین و پرجاذبه ترین تواناییهای جهانگردی، هیچ گونه بهره ای از آن نبرده ایم، نه فرهنگی و نه اقتصادی و نه... همین سبب شده است با وجود تهاجم تبلیغاتی دشمن از این تواناییها هیچ استفاده ای نکنیم. از نظر اقتصادی هم از کم درآمدترین کشورها دراین صنعت باشیم، هنوز به طور کامل به نفت وابسته باشیم و در نتیجه اقتصادمان بازیچه سیاستهای استکبار جهانی باشد. سرمایه های تاریخی و فرهنگی مان نه تنها سود و بهره ای نداشته باشند، بلکه تبدیل به مراکزی پر هزینه و در حال ویرانی گردند. سرمایه گذاریهای پیشین بدون استفاده بمانند و رو به نابودی بروند. تمامی تلاشهایی که در بعضی منطقه ها، همچون: منطقه های آزاد کیش و قشم و... شده است بی نتیجه بماند.
اینک بایسته است مقداری به بررسی بازدارنده های یاد شده بپردازیم تا ببینیم موارد یاد شده تا چه اندازه واقع بینانه هستند و آیا می توان درمان و راه چاره ای برای این مقوله اندیشید، یا نه؟
بد نیست که از کارآمدترین این بازدارنده ها آغاز کنیم، همان که در شمارش بازدارنده ها پس از همه یاد شد: دراین دیدگاه گفتاری یاد شد که به بررسی هر یک می پردازیم.
بیش تر جهانگردان افرادی عیاش و خوشگذران هستند و...
اگر چه در ابتدای امر از کلمه جهانگرد، مرد یا زنی چشم آبی با موهای بلند و ژولیده بور و شلوارهای کوتاه و مندرس یا پاره پاره چنین به ذهن می زند (شاید به خاطر فرنگی بودن لفظ توریست یا چشم گیرتر بودن مصادیق توریست غربی) ولی با اندکی دقت می توان دریافت :
نخست آن که، بسیاری از مردم برای آرامش اعصاب، رفع خستگی، آشنایی با دیگر کشورها و ملل، دیدن و لذت بردن از چشم اندازهای طبیعی، آشنایی با پیشینه تاریخ بشری، مطالعات علمی و باستان شناسی و... سفر می کنند.
این گونه نیست که همه جهانگردان برای عیاشی و خوشگذرانی سفر کنند. درصدی درخور توجه از جهانگردان را جهانگردان فرهنگی تشکیل می دهند و ما اگر بتوانیم بخشی از این گروه عظیم را به ایران جذب کنیم، خود برای رسیدن به هدفهای فرهنگی، علمی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ما کافی است.
دو دیگر، جهانگردانی که برای عیاشی و خوشگذرانی مسافرت می کنند، هیچ گاه ایران اسلامی را برای این کار بر نمی گزینند. آنان می دانند که در ایران مراکز عیاشی و خوشگذرانی مثل کافه، کاباره، کازینو و... وجود ندارد. می دانند که در ایران نمی توانند مشروب الکلی و... بیابند، بویژه آن که در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تمامی بوقهای استکباری تلاش خود را بر این امر به کار بسته اند که جامعه ایران و نظام جمهوری اسلامی را به عنوان یک نظام سخت گیر با مجازاتهای سخت و خشن به دنیا معرفی کنند. در ذهن مردم دنیا، این گونه انگاشته می شود که اگر کسی درایران خمر بنوشد، یازنا و حتی ارتباطی ساده، در حد گفت وگوی دوستانه، با جنس مخالف داشته باشد، مورد بدترین و کشنده ترین مجازاتها قرارمی گیرد. به چهره زنان بی حجاب اسید پاشیده می شود و پستان زنهای بی چادر بریده می شود و... بنابراین جهانگردانی که برای خوشگذرانی به سفر می پردازند ایران را برابر خواست و سلیقه خود نمی بینند و به ایران سفر نمی کنند. تا آن زمان که در بعضی از کشورها بهترین وسایل عیاشی و لذت جویی را در اختیار جهانگردان می گذارند، برای آنان مستهجن ترین رقصها و مبتذل ترین آهنگ ها و موسیقی ها و مدرن ترین فاحشه خانه ها و... را فراهم می کنند، آیا باز هم می توان انگاشت و پنداشت که جهانگردی برای خوشگذرانی ایران را برگزیند و به ایران بیاید؟ بی گمان، پاسخ این پرسش منفی است و بلکه به طور کامل قضیه عکس این پندار است; یعنی گروهی از جهانگردان برای دیدن جامعه ای که در آن به گونه آشکار از شراب و قمار و مواد مخذر و... فحشا و... خبری نیست به ایران می آیند و در مدت اقامتشان در ایران توقع چنین خوشگذرانیهایی را هم ندارند.
سه دیگر، ما می توانیم با کارهای گوناگونی که می کنیم جهانگردانی را که می خواهیم از بین این خیل جهانگرد جدا کنیم، در مثل وقتی برای دیدار از ایران تبلیغات می کنیم، برخلاف کشورهایی که بر روی جلد بروشورها یا تصاویر فیلمهای تبلیغاتی شان نمایشی از فضای کاباره ها یا بدن نیمه عریان رقاصه ها و... دارند، ما بر فضای عرفانی و اسلامی کشورمان تاکید کنیم. تصویر بارگاه امام رضا(ع)، عکسهای پرکشش فرهنگی و تاریخی کشور، عکسهای زنان متین وباحجاب که با فرزند شیرخواری در کالسکه یا در آغوش به تظاهرات آمده است، همه وهمه، این را به ذهن بیننده القاء می کند که در این کشورهر چه هست، سخن از فرهنگ و علم و دین و عرفان است، نه آن لودگیها و بیهودگیها و از همین مرحله است که ما به غربال کردن جهانگردان می پردازیم و آنان که در پی عیاشی و خوشگذرانی هستند، سرخود می گیرند و راه خود می روند و زحمت ما نمی دارند.
روشهای دیگر هم برای برگزیدن جهانگردان وجود دارد که یکی دو مورد از آنها در زیر می آید:
ء تشکیل شرکتها و مؤسسات جهانگردی در هر کشور توسط مردم همان کشور: ما می توانیم در هر کشور شرکت جهانگردی با مشارکت مردم همان کشور تاسیس کنیم. در این شرکت مدیر یا کارکنان برای مشتریان خود شرایط فرهنگی و اجتماعی ایران را بازگو می کنند و تنها آنها را که می خواهند با انگیزه های فرهنگی یا علمی... و نه برای عیاشی به ایران سفر کنند، برگزینند.
گزینش جهانگرد در سفارتخانه ها و به هنگام دادن ویزا نیز، یکی دیگر از مراحل انتخاب جهانگردان است.
چهار دیگر، در جهان امروز نزدیک 1/5 میلیارد مسلمان داریم که حدود 170 میلیون آنان شیعه هستند. اگر ما بتوانیم چند درصد از شیعیان را در هر سال برای یک سفر زیارتی به ایران جذب کنیم، برای ما کافی است. بیش تر مسلمانان و بویژه شیعیان، از نظر فرهنگی به ما نزدیک ترند و آمدوشد آنان به جامعه ما با آفتها و آسیبهای کم تر همراه خواهد بود. این بدان معناست که حتی اگر همه جهانگردان غیرمسلمان را افرادی عیاش و خوشگذران بینگاریم، باز هم می توانیم به شمار کافی از بین مسلمانان، جهانگرد داشته باشیم.
از آنچه در این بخش گذشت، روشن شد ه ما نباید گمان کنیم همه جهانگردان برای عیاشی و خوشگذرانی به سفر می پردازند; بلکه شماری از آنان باهدفهای علمی و فرهنگی به جهانگردی می پردازند و حتی بعضی برای عبادت و زیارت به ایران می آیند و ما می توانیم از این فرصت استفاده کنیم و به گونه ای خردمندانه و منطقی (و البته نامحسوس) حقایق دینی، ارزشهای مذهبی، مظلومیت شیعه و فشارهای ظالمانه ای که به انقلاب اسلامی آمده است و... را برای آنان بیان کنیم و تبلیغات استکباری ملحدان ضد دین را افشا کنیم.
ولی هنوز قضیه خاتمه نیافته و مساله حل نشده است; چرا که حتی اگر فرض کنیم جهانگردان برای عیاشی به کشور ما نمی آیند و بلکه از بین آنان ما تنها جهانگردان فرهنگی و حتی جهانگردان مسلمان و شیعه را انتخاب می کنیم; ولی باز هم مشکلی دیگر رخ می نماید و آن این که به هر حال، آنان که در جامعه های بی قیدوبند با بی مبالاتی و لاابالی گری زندگی کرده اند، افرادی لاابالی و بی بندوبار هستند. حتی اگر برای عیاشی هم نیایند، ولی رفتارهایشان برای جامعه ما زیان دارد و نظم و امنیت عمومی و اخلاق خانواده ها و جوانان ما را به فساد می کشد.
در این جا بایسته است به دو دیدگاه اشاره ای داشته باشیم.
دیدگاه اول، برای پدید آوردن جامعه اسلامی سالم، بایستی تمامی مظاهر و انگیزه های فساد و زمینه ها و ابزار انجام گناه از سراسر جامعه به چشم نخورد، زنان با پوشش کامل در جامعه حضور داشته باشند، رسانه ها به طور کامل کنترل شوند و به هیچ روی نتوانند فساد و انحراف را به جامعه تزریق کنند و... در این صورت، جامعه ای سالم و به دور از فساد خواهیم داشت.
دیدگاه دوم، اگر چه حذف زمینه های گناه می تواند تا اندازه زیادی آمار فساد و انحراف را در جامعه کاهش دهد، ولی حقیقت این است که راه حل نهایی به شمار نمی آید.
کسانی که در جامعه اسلامی در اثر کنترلهای جدی و بازدارنده ها از انجام گناه باز می مانند، اگر این گونه زندگی را خود بر نگزینند و در واقع گونه ای تحمیل در شیوه زندگی آنان وجود داشته باشد، در نخستین لحظه احساس آزادی همه رشته ها را پنبه می کنند و همه قیدوبندها را کنار می گذارند. باید به گونه جدی، در پی ساختن افرادی باورمند و مسلمان باشیم و از برخورد فرهنگهای فاسد و منحرف نیز خیلی هراس نداشته باشیم.
تجربه بیست ساله جامعه، ما نشان می دهد، حذف شرایط گناه و کنترل ظواهر آن در جامعه، به تنهایی نمی تواند در به وجود آوردن جامعه ای سالم توفیق کاملی داشته باشد. ما هنوز در جامعه خود شاهد موارد فراوانی از قاچاق و اعتیاد به مواد مخدر هستیم. مشروبات الکلی اگر چه به گونه پنهانی و غیرعلنی، در جامعه ما ریشه کن نشده است. ارتباطات نامشروع به گونه پنهانی در جامعه وجود دارد....
بنابراین، اگر اصلاح جامعه تنها مبتنی برحذف شرایط گناه و بسته نگهداشتن جامعه باشد، نباید منتظر توفیق چشمگیری بود. بویژه آن که دستهای پیدا و ناپیدا، در تلاشند که از راه گسترش فساد و توسط فیلمهای ویدیوئی و برنامه های ماهواره ای و... جوانان ما را منحرف کنند. دربرابر، ما به تربیت و ارشاد و ساختن روحیه های قوی و شخصیتهای پایبند و استوار کم تر توجه کرده و بیش تر به حفظ ظواهر اندیشیده ایم.
با توجه به موارد بالا است که به نظرمی رسد اگر توانستیم از بین جهانگردان، جهانگردان فرهنگی را برگزینیم، به طرف جذب جهانگردان مسلمان، بویژه شیعیان حرکت کنیم، درتبلیغات جهانگردی جو فرهنگی و اسلامی جامعه خود را نمایش بگذاریم و در شرکتهای جلب توریست و سفارتخانه ها در زمان دادن ویزا، ارزشهای اسلامی و بایستگی توجه به آنها را به جهانگرد یادآور شدیم، در این صورت، می توان امیدوار بود که شاهد لاابالی گری جهانگردان نخواهیم بود و اگر گاه گاهی هم مواردی به چشم بخورد، همانند مواردی خواهد بود که در بین افراد لاابالی مردم خودمان وجود دارد و می بینیم و با توجه به ضرورت برخورد منطقی و خردمندانه دست اندرکاران و جلوگیری از این موارد، شاید جایی برای نگرانی زیاد وجود نداشته باشد.
در خدمت عیاشها جهانگردان، یا پذیرایی کریمانه از میهمانان.
بدبینی مردم ما در زمینه پذیرش جهانگرد، جنبه دیگری هم دارد و آن همان موردی است که درهمه کشورها به عنوان یکی از آثار ناشایست جهانگردی شمرده می شود و آن عبارت است از این که: با پذیرش جهانگرد، ملت میزبان به خدمتگزاری حقیر در مقابل جهانگردان تبدیل می شود.
بیش تر، درآمد خدمت به جهانگردان، بیش از درآمد معمول در زمینه تولید یا خدمات دیگر اجتماعی است، در مثل، مبلغی که جوان خدمتگزاری برای برداشتن چمدان یک جهانگرد به عنوان انعام دریافت می کند، درحدود مبلغی است که پدر او برای یک روزکار درمزرعه دریافت می کند. به همین جهت یک بعد از بدبینی جامعه ما نسبت به جهانگردی، متوجه حفظ عزت و حیثیت اسلامی مردم است.
در بررسی این دیدگاه به نظر می رسد اگر هدف اصلی جهانگرد درایران مسائل اقتصادی باشد، کم کم همه چیز و حتی حیثیت و عزت اسلامی خود را فدای درآمدهای ارزی خواهیم کرد و این مشکل به گونه جدی در جامعه ما رخ خواهد نمود. اما اگر راهها و وسائل دیگر را در جهت ورود میهمانانی فراهم کنیم، تا پیام رسان حق بودن مکتب ما و مظلومیت امت ما به جهان باشند، هر حرکتی دراین مسیر نه درخدمت عیاشی آنان، که عملی ستودنی در خدمت هدفی مقدس خواهد بود.
فرهنگ اسلامی ما جایگاه ارزشمندی برای پذیرایی از میهمان قائل شده است (7) و مردم ما در این صورت میزبان جهانگردان خواهند بود و بسیار کریمانه به معیارها و ترازهای میهمان نوازی معمول ایرانیان عمل خواهند کرد و این بر عزت و شکوه و بزرگی آنان خواهد افزود. این را نیز ناگفته نباید گذاشت که میهمان تا زمانی عزیز است که به ارزشهای مورد توجه میزبان، احترام بگذارد و مقدسات او را لگدمال نکند.
اینک که با شرح بازدارنده ها و دشواریهای گسترش جهانگردی را بررسی کردیم، وقت آن رسیده است پیشنهادهایی را برای از بین بردن و زدودن نارساییها و آسان کردن مقدمات گسترش این صنعت مورد بحث قرار دهیم.
4. راهکارهای پیشنهادی برای گسترش صنعت جهانگردی
به نظر می رسد یکی از راه های عملی، تشکیل کمیسیونی است برای پی گیری کارهای ضروری اجرائی، با حضور نمایندگانی از ارگانهای دست اندرکار، از جمله دفتر مقام معظم رهبری، مجلس شورای اسلامی، وزارت ارشاد اسلامی، استانداران استانهای جهانگردپذیر، گمرک، نیروی انتظامی، وزارت امور خارجه، مناطق آزاد، سازمانهای فرهنگی و تبلیغی، حوزه های علمیه، صدا و سیما و شرکتهای خدمات جهانگردی و...
این کمیسیون می تواند با پی گیری اجرایی، عهده دار راهکارهای پیشنهادی زیر باشد:
الف . گشودن گرهها و دشواریهای فرهنگی موجود
چنانچه گذشت اساسی ترین مشکل جهانگردی در جامعه امروزی ما، بدبینی و نگاه بدبینانه مردم و مسوؤلان نسبت به این قضیه است که می توان از راههای زیر گامهایی ارزشمند در جهت حل آن برداشت:
استفاده از رهنمودهای مقام معظم رهبری
سخنان مقام معظیم رهبری تاثیری شگرف در مسؤولان و مردم مسلمان و متعهدمان خواهد داشت.
دعوت از روحانیان، ائمه جمعه و جماعات و درخواست از ایشان برای طرح موضوع در سطح جامعه.
علما و روحانیان معظم می توانند با بیان حقایق موجود در آموزه های عالیه اسلامی، نقش بسیار مهمی در تصحیح برداشت و عملکرد جامعه دراین زمینه داشته باشند. به عنوان نمونه، به چند عنوان در این زمینه اشاره می شود:
1 . بخشش و گذشت نسبت به کافران. (8)
2 . پرهیز از ستم و تعدی به کافران. (9)
3 . نیکی و احسان به کافران. (10)
4 . نگهداشت حقوق انسانی و رفتار با کافران برابر موازین اخلاق اسلامی. (11)
5 . خیرخواهی برای کافران. (12)
تهیه و پخش برنامه هایی، اعم از میزگرد و...، از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برای روشن کردن افکار عمومی در این زمینه.
انتشار مقاله هایی در جراید
ب . کنترل چگونگی برخورد با جهانگردان
همان گونه که گذشت، برخورد با جهانگردان باید کریمانه و همراه با موازین میهمان نوازی باشد. این امر از طرق زیر عملی خواهد شد:
ایجاد هماهنگی بین مسؤولان اجرایی در ارشاد، وزارت خارجه، گمرک، نیروی انتظامی و... و تلاش در جهت رفع بازدارنده ها و آسان سازی ورود و خروج و حذف قانونهای دست و پاگیر که پاره ای چندان هم ضروری نیستند.
تهیه فتاوا و دیدگاههای فقها و بزرگان در مورد احکام جهانگردان.
در بسیاری از موارد، حدود برخورد با خارجیان، بویژه کافران به گونه دقیق روشن نشده است و این خود سبب بعضی ناهماهنگیها در برخورد با غیرمسلمانان است.
جلوگیری از اعمال فشار و سخت گیریهای بی مورد به جهانگردان.
در بسیاری از موارد سلیقه های شخصی، فشارها و سخت گیریهایی را در جهانگردان اعمال می کند که بسیار بیش از میزانی است که در احکام شرع یا قوانین، مورد انتظار بوده است.
تهیه و تدوین ضوابطی که باید توسط جهانگردان در جوامع اسلامی و جمهوری اسلامی ایران رعایت شود.
این ضوابط را می توان از طریق سازمانهای بین المللی جهانگردی در اختیار جهانگردان گذاشت.
برنامه ریزی و پی گیری برای برآوردن قانونهای لازم.
اگر چه در بسیاری از موارد قوانین ضروری، که امنیت اجتماعی و قضایی جهانگردان را برآورد، وجود دارد و مشکل بیش تر، ناشی از توجه نداشتن قانونها است; ولی به هرحال، این کمیسیون می تواند در موارد لزوم پی گیریهای لازم را برای تامین و تصویب قانونهای لازم داشته باشد.
ج. تلاش در جهت ایجاد و گسترش تواناییهای لازم
راههای زیر در این زمینه کارساز خواهد بود:
دادن تسهیلات بانکی و حمایت لازم برای تاسیس هتل، سالن غذاخواری، ابزار و وسائل تفریحی و سازوبرگهای ضروری در مراکز جهانگردی توسط بخش خصوصی.
تاسیس و کمک به تاسیس شرکتهای پذیرش جهانگرد، خدمات جهانگردی، تورهای ایرانگردی و....
تربیت راهنمایان آشنا به زبانهای خارجی و دانستنیهای ضروری در این زمینه.
د. تلاش در جهت تبلیغ، انتخاب و جذب جهانگرد
شاید این مرحله پس از برآوردن سه مرحله پیشین درخور اجراتر باشد.
راهکارهای ذیل در این زمینه پیشنهاد می گردند:
تبلیغ گیراییها و کششهای جهانگردی ایران در کشورهای خارجی از راه جراید، تلویزیون و شبکه های کامپیوتری.
ایجاد مؤسسات جذب جهانگرد. اگر این مؤسسات توسط افراد محلی و باحمایت مالی جمهوری اسلامی تشکیل و فعالیت کند، بسیار موفق تر خواهد بود.
ایجاد مؤسسه جهانگردی در سازمان کنفرانس اسلامی
این امر با توجه به استقبال کشورهای اسلامی و ضمن مدت سه ساله ریاست جمهوری اسلامی ایران اقدامی عملی و کارا به نظر می رسد.
الغای ویزا بین کشورهای اسلامی
در نظر گرفتن تسهیلات و تخفیف در بعضی عوارض گمرکی و... برای جهانگردان
استفاده از تجارب کشورهای موفق در این زمینه.
پی نوشتها:
1 . «موج سوم »، آلوین تافلر، ترجمه شهیندخت خوارزمی.
2 . مجله «گزارش »، سال هشتم، شماره 82، ص 7.
3 . روزنامه «همشهری »، یکشنبه 30 آذر 1376، سال ششم، شماره 1438، ص 3.
4 . «جغرافیا و صنعت توریسم »، علی اصغر رضوانی 218.
5 . «جغرافیای مفصل ایران »، ربیع بدیعی، ج 3، ص 535 543; «فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران »،نصرت الله مشکوتی ».
6 . از دیدگاه شرع حتی کفار حربی وقتی با دریافت امان وارد دارالاسلام شوند، باید امنیت کامل داشته باشند. برای نمونه ر.ک:«المهذب » چاپ شده در: «سلسلة الینابیع الفقهیه »، ج 8، ابواب احکام العشره، باب 86، احادیث متعدد.
7 . «وسایل الشیعه »، ج 8، ابواب احکام العشره، باب 86، احادیث متعدد.
8 . سوره «بقره »، آیه 109; سوره «حجر»، آیه 85; «بحارالانوار»، ج 16/216، ح 5.
9 . سوره «نساء»، آیه 20.
10 . سوره «ممتحنه »، آیه 9.
11 . «وسایل الشیعه، ج 11/49، ح 1; «صحیح بخاری »، ج 7/102 103، ح 7 ; بحارالانوار»، ج 78/273.
12 . پیمان پیامبر با یهودیان مدینه ر.ک: «الوثائق السیاسیه »، محمد حمید الله، ترجمه و تحشیه دکتر محمود مهدوی.
منبع: پایگاه حوزه، برگرفته از فصلنامه فقه، شماره 14