گردشگری الکترونیک ، گذار از گردشگری سنتی به گردشگری پسامدرن

   گردشگری یکی از بزرگترین صنایع جهان است که چه از نظر تعداد مشارکت کنندگان و چه از نظر ارزش اقتصادی ایجاد شده در سطح بالایی قرار دارد.

با پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی در سطح جهان ، استفاده از آنها در گردشگری افزایش یافته است.در واقع فناوری اطلاعات از حدود دو دهه گذشته در بخش گردشگری بکار گرفته شده و در طول این مدت استفاده از آن رشد با شتابی داشته است. به عنوان نمونه استفاده از اینترنت برای رزرو جا در هتل ، رزرو بلیط هواپیما و... با استقبال روبرو شده ، با این وجود کاربرد این فناوری در بخش گردشگری صرفاً به فروش بلیط و رزرو جا محدود نشده بلکه کاربردهای فراوان و متعدد دارد.

  بازدید از جاذبه های تاریخی ، فرهنگی و طبیعی مناطق مختلف از جمله کاربردهای جدید هستند. حداقل کارایی این مقوله از گردشگری الکترونیک این است که بعنوان یک ابزار قوی و نو برای تبلیغات و بازاریابی و زمینه سازی جذب گردشگران از بازارهای هدف ، در کنار وسایل دیگر خواهد بود.

  بر این اساس گردشگری الکترونیک (E-Tourism) عبارت است از بکار گیری ابزارهای نوین برای ارائه سرویس‌های مورد نیاز گردشگران با استفاده از فن آوری اطلاعات با کیفیتی بالاتر و هزینه ای کمتر. در گردشگری الکترونیک برخلاف روش‌های سنتی که گردشگر نیازهای خود را به طریق مراجعه مستقیم برطرف می کرد ، در این روش بدون مراجعه مستقیم و از طریق سایت‌های اینترنت نیازهای خود را برطرف می کند. ارائه خدمات گردشگری در اینترنت به سه صورت انجام می گیرد که عبارتند از:

1- E-Information : بدست آوردن اطلاعات از سایت‌های اینترنتی توریستی به وسیله کتابچه های الکترونیکی ، راهنماهای صوتی ، آلبوم تصاویر ، تصاویر واقعی یا مجازی ، کلیپ‌های ویدئویی ، راهنماهای سفر .
2- E-Booking : رزرو و یا انتخاب هتل‌ها ، سفرهای هوایی ، کرایه کردن ماشین و ...
3- E-Payment : استفاده از کارت‌های اعتباری ، پرداخت‌های دیجیتالی ، پرداخت هزینه های سفر مانند ویزا ، بلیط هواپیما و قطار و...

  توسعه گردشگری الکترونیک مترادف با رشد و توسعه دو مقوله دولت الکترونیک E- Government و تجارت الکترونیک E-Business است . به عبارتی ET حاصل اتصال این دو مدل است . در نتیجه در عرصه گردشگری نیز در ایجاد نظام جدید ارائه سرویس و خدمات مؤثر خواهد بود.با توجه به گذشت سه دوره جامعه کشاورزی ، جامعه صنعتی و جامعه اطلاعاتی ، جهان به دوره چهارم خود پا گذاشته است که از آن به موج چهارم نام می برند. در موج چهارم جامعه اطلاعاتی رشد بیشتری یافته و جهان مجازی و ارتباطات مجازی جای ارتباطات واقعی و فیزیکی را می گیرد. بر این مبنا گردشگری نیز تحولاتی را پذیرا گشته است. از طرفی روند جهانی شدن نیز در این امر دخیل بوده و گردشگری هزاره سوم را وارد مرحله ای تازه و متمایز از قبل کرده است. با کاهش گردشگری انبوه و ساختار شکنی آن در چالش های پسامدرنیته و شکل گیری گردشگری پسامدرن تقاضای بازار گردشگری تغییرات بسیاری را در راستای انگیزه ها و نیازهای گردشگران پذیرا بوده است.از طرفی میل به استفاده از تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی در امر گردشگری از سوی گردشگران زمینه ساز نوع جدیدی از گردشگری یعنی گردشگری مجازی شده است.

  در واقع افزایش نقش اینترنت در گردشگری باعث شد تا گردشگران قبل از اقدام به سفر به ارزیابی وضعیت مقاصد بپردازند و تجربه ای مجازی را در چارچوب دورنمایی گردشگر در ذهن خود شکل دهند. علاوه بر آن این امر زمینه دمکراتیک شدن امر انتخاب مقاصد را برای سفر فراهم آورده که بر بستری از لیبرالیسم حاصل از جهانی شدن تسهیل شده است که این خود نشان از گذار به سوی ارائه انعطاف پذیری محصول گردشگری است و متبلور کننده تولید بهنگام برآمده از شیوه تولید پسافوردیسم است.

  در این راستا محصول گردشگری از طریق شیوه های نو و با کمک ابزارهای اینترنتی و الکترونیکی در اختیار گردشگران قرار می گیرد و آنها نیز در راستای تمایلات خود به انتخاب آنها از طریق اینترنت اقدام می کنند.

  در این میان تحقیقات به عمل آمده نیز گویای افزایش نقش شبکه های اینترنتی در گردشگری است . بر اساس تحقیقات به عمل آمده در سال 2007 بیش از 30 میلیون اروپایی از اینترنت برای تعیین مقاصد مورد نظر خود جهت سپری کردن تعطیلات استفاده می کنند. همچنین حدود 8 میلیون نیز بلیط‌های خود را به صورت اینترنتی دریافت کرده اند.در سال 2008 نیز درآمد جهانی حاصل از گردشگری الکترونیک به بیش از 40 میلیارد یورو رسیده است.

  بنابراین ارتباط و درهمتنیدگی گردشگری و تکنولوژی‌های مدرن از جمله اینترنت و استفاده گردشگران از این تکنولوژی‌ها زمینه تحول گردشگری و پیشرفت این صنعت را در عصر جدید فراهم آورده است. از این رو همگام با رشد تکنولوژی ، گردشگری نیز می تواند به فراهم آوردن بسترهای مورد نظر برای توسعه خود دست یابد و در نتیجه گردشگری متناسب با عصر پسامدرن شکل گیرد و به عبارت بهتر گردشگری پسامدرن شکل گیرد. روند و پروسۀ جهانی شدن و توسعه دانش های نو زمینه و لزوم استفاده بیشتر از تکنولوژی را بوجود آورده است.

  از عصر حاضر و همگام با روند جهانی شدن ، به عصر فشردگی زمان و فضا نام می برند که منظور افزایش ارتباطات الکترونیکی بوده و بعد مکان و فاصله را کاهش داده است. بنابراین در دوره فشردگی زمان و فضا استفاده هرچه بیشتر از اینترنت برای انجام کارهای مختلف و برقراری ارتباط و یا سفر به شیوه اینترنتی بیش از پیش لازم و ضروری است . در این بین تغییرات زیادی در عرضه و تقاضای گردشگری ایجاد شده است.

  در نتیجه امروزه گذاری از گردشگری انبوه شکل گرفته و تکثری در تقاضای گردشگری پدید آمده و دیگر بنگاه‌های بزرگ کارایی لازم را نداشته و در راستای انعطاف پذیری بنگاه‌های کوچک و رشد گردشگری کیفی در زمینه ارائه خدمات به گردشگران ایجاد شد ، که به گردشگران مختلف سرویس دهی می کند. باید گفت که ارزش گردشگری الکترونیک زمانی آشکار شد که رویکردهای مبتنی بر Single Window به سایت‌های فعال در زمینه ET اضافه شد.

مطابق رویکرد Single Window یک گردشگر هنگامی که به یک سایت ET وارد می شود تنها از طریق همان سایت و با برخورد با یک استاندارد خاص مورد استفاده در سایت کار کرده اما تمامی سرویس‌های مورد نیاز خود را دریافت می کند. به این معنا که گردشگر نیازی ندارد که هریک از سرویس‌های مورد نیاز خود را از طریق یک سایت مجزا و با واسط کاربری و یا User Interface مرتفع کند.

  بلکه تمامی سرویس‌های مورد نیاز خود را از طریق یک سایت مشترک و با واسط کاربری یکسان دریافت کرده و اطلاعات مورد نیاز خود را ساده تر بدست می آورد. بنابراین در این شیوه گردشگر به سهولت به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا می کند بدون اینکه هزینه و وقت زیادی را صرف این کار بکند.

  اما باید در زمینه گردشگری الکترونیک و وارد شدن این بخش از گردشگری به گردشگری ایران به این واقعیت اذعان کرد که در حال حاضر گردشگری الکترونیک از پیشرفت چندانی در ایران نداشته که به دلایلی از جمله مشکلات زیرساختی در زمینه اینترنت ، عدم دسترسی بسیاری از مردم به اینترنت و تعداد کم کاربران اینترنت نسبت به سایر کشورها مانع از توسعه گردشگری الکترونیک در ایران شده است.

  در واقع با وجود شرایط حاکم بر جامعه ایران و همچنین سنتی ماندن و سنتی اداره شدن بسیاری از بخش‌های مرتبط با گردشگری نیز نشان دهنده این واقعیت است که ایران هنوز در شرایط سنتی حاکم بر جامعه قرار داشته و تنها در معدودی از نقاط شهری بزرگ حتی می توان گفت پا به مدرنیته گذاشته ایم.

  این امر گذار از مدرنیسم به پسامدرنیسم و از جمله گسترش جامعه اطلاعاتی و الکترونیکی را با تأخیر مواجه کرده است. اما در هر صورت این شرایط در ایران نیز در حال شروع شدن است و در آینده گردشگری مجازی در ایران نیز مطمئناً به سمت افزایش این نوع از گردشگری تحول خواهد یافت.

  با رشد امکانات و تجهیزات اطلاعاتی و ارتباطی و استفاده از آنها در بازاریابی الکترونیکی ، تجارت الکترونیکی و در نهایت شکل گیری مفهوم دولت الکترونیک در جهان ، لزوم تطابق فعالیت‌های اقتصادی را با تکنولوژی‌های مدرن جهت افزایش کارایی و بهره وری خود و بدست آوردن بازارهای بیشتر برای ارائه محصولات افزایش داده است. در واقع افزایش نقش ICT در فعالیت‌های مختلف اقتصادی نحوه رقابت و بازاریابی را نیز تغییر داده است و استفاده از اینترنت نقشی کلیدی در موفقیت آنها ایفا خواهد کرد.

  در این بین گردشگری نیز به عنوان فعالیتی اقتصادی ، امروزه جهت بازاریابی و ارائه محصولات خود در سطح وسیعی از اینترنت استفاده می کند وبه نوعی افزایش نقش اینترنت در گردشگری باعث شکل گیری و رشد گردشگری الکترونیک شده است.

  بنابراین می توان گفت که همسو با جهانی واقعی ، جهانی مجازی نیز شکل گرفته که در آن بسیاری از فعالیت‌های مربوط به گردشگری نیز انجام می شود. دنیای مجازی به افراد این امکان را می دهد به راحتی به هر نقطه ای از جهان سفر کرده ، با اشخاص مختلف گفتگو کرده ، از مناظر و چشم اندازها و آثار تاریخی و فرهنگی دیدن کرد.

  بر این اساس امروزه بسیاری از مردم هر روز می توانند از طریق شبکه های به هم پیوسته جهانی اقدام به مسافرت کرده و بدون اینکه نیازی به ترک مکان سکونت خود داشته باشند ، بلکه این تنها ذهن آنهاست که از طریق اینترنت آنها را به نواحی دیگر جهان می برد.که این مسئله اضافه بر توان دنیای مجازی و اینترنت برای انجام کارهایی همچون رزرو بلیط یا اتاق یا خرید و پرداخت است . همچنین به این شیوه ، عرضه و تقاضای گردشگری دچار تحول شده و می توان محصول گردشگری را از محل سکونت خود نیز دریافت کرد .

 منبع: خبرگذاری میراث آریا