جایگاه گردشگری در استان گلستان

  استان گلستان با دارا بودن تمام قابلیت های ذکرشده در کنار تنوع قومی و نژادی می تواند به عنوان استان هدف گردشگری کشور مورد توجه قرار گیرد. این استان با دارا بودن جاذبه های طبیعی و تاریخی متنوع و قابل توجه یکی از قطب های مهم گردشگری کشور به شمار می آید، اقلیم های مختلف و تنوع آب و هوایی در هر فصل از ویژگی های بارز استان گلستان است ولی با وجود این توانمندی ها، سهم استان از منابع درآمد گردشگری و جذب گردشگر بسیار ناچیز است. استان گلستان به لحاظ موقعیت مکانی داشتن عناصر مهم جذب گردشگر چون مناظر طبیعی بدیع، آثار باستانی، تنوع اقلیمی و تمدن ریشه دار می تواند با تقویت صنعت به سمت اقتصاد گردشگری و تنوع بخشیدن به فعالیت های در این حوزه برای ایجاد این فرصت شغلی گام های بلند و استواری بردارد. مهمترین قابلیت ها و مزیت های توسعه گردشگری در استان گلستان عبارتند از:

1- وجود جاده های بین المللی و حمل و نقل: جاده های هراز و فیروزکوه نقطه ارتباطی اصلی مناطق مرکزی کشور به ویژه تهران به عنوان پرگردشگری ترین استان، محور چالوس– کرج، محور آزادشهر– خوش ییلاق و نهایتاً محور خراسان شمالی به عنوان مراجعان گردشگران داخلی جهت زیارت به استان گلستان از جمله عوامل موثر زمینه ساز حضورگردشگران دراستان گلستان بشمار می رود.

2- وجود جاذبه های گردشگری: جاذبه گردشگری عبارت است از مکان های مشخص و ثبت شده ای که بنا بر رفتارهای عمومی گردشگران، قابلیت جذب گردشگر جهت بازدید را دارند. جاذبه های گردشگری استان گلستان از سه جنبه جاذبه های طبیعی، جاذبه های فرهنگی و تاریخی قابل بررسی است:

1- جاذبه های طبیعی:
استان گلستان از نظر وجود دریا، جنگل و پارک های ملی و جنگلی، تنوع اقلیمی، دشت و صحرا و آب و هوا و شرایط جوی مورد توجه است.

الف- سواحل دریا:
یکی از بزرگترین جاذبه های استان های شمالی کشور برای گردشگران سواحل دریای خزر است. دریای خزر با وسعتی حدود 438000 کیلومتر مربع بزرگترین دریاچه جهان به شمار می آید. این دریاچه بین کشورهای ایران، ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان و روسیه واقع شده است؛ سواحل جنوبی آن از خلیج حسنقلی تا آستارا مربوط به خط ساحلی ایران است. سهم استان گلستان از سواحل دریای خزر 82 کیلومتر است که در مقایسه با سواحل استان مازندران اگر چه کیفیت ساحل برای شنا کردن را ندارد ولی ساحل آزاد و قابل بهره برداری در اجرای پروژه ها و طرح های سرمایه گذاری از مزیت های غیرقابل انکار آن محسوب می شود. هم چنین وجود جزیره آشوراده به عنوان یکی از جزایر ارزشمند دریای خزر بستر مناسبی برای محیط زیست جانوری و فعالیت های شیلاتی و اقتصادی فراهم ساخته و از گذشته دور به لحاظ شرایط اقلیمی و چشم اندازهای زیبای طبیعی مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده است.

ب- جنگل و پارک های ملی و جنگلی:
گردشگری محیطی(اکوتوریسم) به آن نوع از گردشگری اطلاق می شود که مبنتی بر شکلی از گردشگری طبیعت است که تاکید بر اداره یک گروه گردشگر با مقیاسی کوچک برای بازدید از طبیعت است. استان گلستان از جمله استان های سرشار از منابع جنگلی است، وسعت جنگل های این استان 380 هزارهکتار است. وجود پارک های جنگلی النگدره، امام رضا(ع)، قرق، دلند، کبودوال و پارک طبیعی ناهارخوران از جمله قدیمی ترین تفرجگاه های استان است که با وجود امکانات نسبتاً مناسب شرایط خوبی را برای اقامت موقت گردشگران فراهم کرده است. هم چنین وجود پارک ملی گلستان با اقلیم های متفاوت و مناطق زیستی متنوع جنگلی، استپی و چشم اندازهای طبیعی به لحاظ دست نخوردگی جوامع زیستی، گیاهی و جانوری و اکوتوریسم های طبیعی به عنوان میراث طبیعی و تنوع ژنتیکی از اهمیت زیادی از نظر محققین و دانش پژوهان محسوب می شود. وجود آبشارهای پرآب و با طراوت کبودوال، گلستان، شیرآباد، لوه، دو او و زیارت استان گلستان را به استان آبشارها معروف کرده است. وجود تالاب های بین المللی آلاگل، آجی گل، آلماگل و گمیشان در تمام فصول به ویژه در فصل زمستان با حضور پرندگان مهاجر از قبیل فلامینگو، قو، انواع اردک، پرستوی دریایی، غازها و انواع دیگی پرندگان آبزی و کنار آبزی هیاهوی خاصی را به این تالاب ها داده است.

ج- تنوع اقلیمی:
استان گلستان از محدود استان های کشور است که دارای 4 اقلیم متفاوت ساحل دریا، جنگل و مرتع، کوهستان و دشت و صحرا برخوردار است. اقلیم های متنوع فوق شرایط مناسب محیطی را برای فراهم ساختن بستر مناسب در فعالیت های گردشگری تعریف کرده است. وجود دشت و صحرا در منطقه ترکمن موجب رواج سوارکاری به عنوان یک ورزش مفرح شده و پرورش اسب در شالوده مرد ترکمن از بدو تولد است. کوهستان ها و روستاهای استان نیز می تواند توانمندی و پتانسیل مناسبی برای جذب گروه های گردشگری در قالب تیم های کوهنوردی و یا استفاده از طبیعت بکر و آب و هوای مطبوع کوهستان باشند.

2- جاذبه های تاریخی:
بر اساس طبقه بندی علم باستان شناسی محوطه های باستانی به سه دسته کلی پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی تقسیم می شوند. تورنگ تپه از جمله آثار باستانی پیش از تاریخ است که آثار به دست آمده از کاوش های علمی در این تپه خاکی سکونت انسان از شش هزارسال پیش از میلاد خبر می دهد؛ هم چنین آق تپه به عنوان کهن ترین روستای پیش از تاریخ دشت گرگان در مطالعات باستان شناسی است که قدمت آن بیش از 7500 سال قبل می رسد.

یکی از بارزترین آثار معماری دشت گرگان در دوره تاریخی وجود آثار دیواری از آجر و خشت است که در مسافتی بیش از 200 کیلومتر از دشت گرگان در ارتفاعات شرق استان تا گمیشان در کنار دریای خزر قرار گرفته است. شواهد و یافته های معماری که در کاوش های این اثر تاریخی بدست آمده حاکی از آن است این بنا به دوره ساسانی تعلق دارد. و نیز یاریم تپه و شهر قدیم تمیشه و دیوار آن از جمله آثار دوره تاریخی در استان گلستان هستند. بنای دوره اسلامی در استان گلستان با توجه به کاربری و عملکرد آن ها به دو دسته مذهبی و غیرمذهبی تقسیم می شوند؛ مسجد جامع گرگان، مدرسه عمادیه و مدرسه کریم ایشان، امامزاده نور، امامزاده روشن آباد، امامزاده یحیی بن زید از جمله بناهای مذهبی اند و پل آق قلا، شهر باستانی جرجان، بافت قدیم شهر گمیشان نیز در زمره بناهای غیرمذهبی در استان گلستان قرار می گیرند. برج قابوس و برج رادکان به عنوان بی نظیرترین یادمان های برجسته معماری ایران در دوره اسلامی به شمار می آیند که به ترتیب در شمال شهر گنبد کاووس و جنوب شهر کردکوی قرار گرفته اند.

 

3- جاذبه های فرهنگی:
گردش های فرهنگی آن بخش از صنعت گردشگری است که به جذابیت های فرهنگی توجه خاص می کند، این جنبه ها جذابیت متفاوتند و شامل کارهای انجام شده موزه ها، نمایشگاه ها، جشنواره ها و... می شود. استان گلستان دارای قومیت های مختلف اعم از فارس، ترکمن، ترک، بلوچ، قزاق، سیستانی و... است و افزون بر 20 قوم در این استان زندگی می کنند. تنوع قومی موجب وجود فرهنگ های مختلف در کنار زبان و مذاهب مختلف و نقطه اشتراک آن ها دین اسلام و فرهنگ ایرانی بوده است، حلقه اتصال آن ها زبان فارسی است و منافع جمع و مشترک شان در بهره وری این سرزمین است. موزه گرگان به عنوان موزه منطقه ایی در سه بخش باستان شناسی، مردم شناسی و سنگ نبشته ها، بخشی از فرهنگ غنی این خطه را به نمایش درآورده است. هم چنین با پیگیری های به عمل آمده احداث کاخ موزه گرگان به عنوان موزه شهر گرگان و موزه تخصصی در سطح استان گلستان از برنامه های در دست اقدام است.

اما استان گلستان با وجود تمام قابلیت های ذکر شده مقصد کدام گردشگراست؟ شاید نخستین و ساده ترین پاسخ این باشد که گلستان مقصد همان گردشگرانی است که در طول سال به بهانه های مختلف به استان وارد می شوند. این بهانه می تواند تجارت صنعت، تفریح و تفرج و نهایتاً گذر و توقف کوتاه برای زیارت مرقد حضرت رضا(ع) باشد. واقعیت این است که مقصد گردشگری برحسب اولویت های گردشگران در انتخاب مقصد برای سفر برحسب اهمیت نسبی وجود امکانات و ارائه خدمات مناسب در یک مکان و در مجموع مکان های بازدیدشده گردشگران معنی پیدا می کند.

گرایش و تمایل مسافرت به یک مکان می تواند آن مکان را در زمره مکان های بازدید شده گردشگران قراردهد. به این ترتیب وجود گردشگران می تواند در تعیین بازار هدف و رونق مقصدهای گردشگران نقش داشته باشد. یکی از محورهای توسعه استان گلستان در سند برنامه چهارم، توسعه صنعت گردشگری است. سیاست ها و خط مشی های تعیین شده در بخش گردشگری در این سند حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی، شناسایی و جمع آوری مدارک و مستندسازی ابنیه ها و اماکن و محوطه های فرهنگی– تاریخی استان جهت ثبت در فهرست میراث فرهنگی کشور، تکمیل و توسعه پروژه های توسعه فضاهای گردشگری، توسعه فعالیت های فرهنگی، تبلیغاتی و آموزشی و نهایتاً تجهیز و توسعه زیربناها و زیرساخت های گردشگری است .

منبع: خبرگزاری میراث آریا